Siły Systemów Bezzałogowych SZU. Jak Ukraina utworzyła wojska dronowe? [ANALIZA]

Był to kolejny krok w rozwoju ukraińskich systemów bezzałogowych - powietrznych, morskich i naziemnych - których znaczenie w wojnie rosyjsko-ukraińskiej trudno przecenić. 25 czerwca prezydent podpisał dekret o utworzeniu SBS, jako odrębnego rodzaju wojsk, a 3 września Wierchowna Rada uchwaliła w dugim czytaniu ustawę nr 11507, która przewidywała włączenie Sił Systemów Bezzałogowych do odrębnych rodzajów sił zbrojnych. Formalne zakończenie formowania nowej struktury to dekret prezydencki z 16 września o włączeniu SBS do odrębnych rodzajów sił SZU, chociaż struktura funckjonowała już od kilku miesięcy.

Dowódcą nowo utworzonych Sił Systemów Bezzałogowych został młody oficer płk. Wadym „Borusk” Sucharewski, który został jednocześnie zastępcą dowódcy naczelnego.Płk.Sucharewski,tym samym odpowiada za rozwój systemów bezzałogowych w Ukrainie, a więc również za innowacje, proces szkolenia i transfer bezzałogowców do armii. Jego zastepcą został, również wywodzący się z Wojsk Desantowo-Szturmowych i weteran ATO, płk. Semen Kolejnik.

Zadania stawiane przed SBS są bardzo szerokie, dotyczą bowiem nie tylko zadań bojowych, ale też doktryny szkolenia, ewolucji taktyki, eksperymentów i testów itd. Płk. Wadym Sucharewski tak je określił w wywiadzie dla Ukrinform z 29 sierpnia: „Jednym z podejść jest efektywność i systematyczność. Siły dotyczą układu (…) To jest praca doktrynalna, to jest wsparcie prawne, to jest amunicja, to jest technologia, to jest praca z producentami, to jest testowanie zasięgu. To szkolenie, które jest bardzo ważne i chyba powinno zostać wyniesione niemal na pierwsze lub drugie miejsce, bo właśnie szkolenie pilotów zawodowych to podstawa. Możesz mieć tyle dronów, ile chcesz, ale jeśli pilot nie jest profesjonalistą, wydajność przynajmniej nie będzie taka sama”. Jednocześnie dowódca SBS uważa, że to krok konieczny, ale i historyczny: „W skali światowej powstanie takiego gatunku pod względem historycznej wartości militarnej dorównuje powstaniu Sił Powietrznych, kiedy na polu bitwy na początku XX wieku pojawiły się pierwsze samoloty czy czołgi”.

Jednakże mimo że kadra dowódcza jest dopiero kompletowana nie obeszło się bez problemów i skandali. W październiku br. odsunięto od obowiązków szefa sztabu SBS, kapitana 1 rangi Romana Hładkija, a decyzja SG jest efektem śledztwa SBU, związanym z posiadaniem rosyjskiego paszportu przez żonę oficera. 23 października powołany na nowego szefa sztabu SBS został płk. Ołeksij Hałabuda, były dowódca 28 BZ.

Wraz z rozwojem nowego rodzaju sił i formowaniem się kadry dowódczej, obserwujemy zmiany organizacyjne Sił Systemów Bezzałogowych, w skład których wchodzą nowe jednostki. W chwili obecnej jest to już samodzielny pułk i kilka batalionów, a w najbliższej przyszłości możemy spodziewać się formowania nowych oddziałów. Należy przy tym wspomnieć, że rozwój systemów bezzałogowych, w tym formowanie nowych oddziałów i rozbudowa istniejących, ma miejsce we wszystkich rodzajach wojsk i sił. Widoczne jest to m.in. po rozwijaniu brygadowych kompanii dronów uderzeniowych w bataliony. Takie samodzielne bataliony stanowią obecnie trzon SBS. Tym samym należy mieć na uwadze, że większość kompanii i batalionów systemów bezzałogowych pozostaje poza strukturą SBS, w tym duże jednostki szczebla brygadowego, jak 383 Samodzielna Brygada Powietrznych Systemów Bezzałogowych w składzie Sił Powietrznych, albo 385 Samodzielna Brygada Morskich Systemów Bezzałogowych Specjalnego Przeznaczenia w składzie Wojenno-Morskich Sił.

W listopadzie 2024 r., według ogólnie dostępnych danych, w skład SBS wchodził pułk systemów bezzałogowych, pięć batalionów dronów uderzeniowych oraz bataliony wsparcia, dowodzenia i centrum szkoleniowe. Proces formowania nowego rodzaju sił jest dynamiczny, a w warunkach wojennych nietransparentny, należy spodziewać się okresowego uaktualniania OdB nowej formacji.

Siły Systemów Bezzałogowych mają własne centrum rekrutacyjne, ale też własny program szkolenia i specjalne centrum szkoleniowe. Instruktorzy dużą wagę przykładają do psychologicznego przygotowania operatorów i specjalistów zespołów bezzałogowców do warunków współczesnego pola walki. Przykładowo w czasie szkolenia zbliżonego do warunków bojowych symuluje się ostrzał nad głowami, pola minowe z pułapkami, zastosowanie granatów, dronów uderzeniowych, symuluje się ewakuację rannych itd. Takie szkolenie przypomina przy okazji, że współcześni operatorzy dronów, piloci, technicy, kierowcy itp. wykonują nierzadko zadania na linii frontu.

Każdy z batalionów składa się z doświadczonej kadry, a w kompaniach wykorzystuje się różnego rodzaju bezzałogowce powietrzne (drony rozpoznawcze, np. Quantum Vector, Shark, bombery/skidy, np. typu Vampire, Każan, drony FPV, amunicję krążącą np. Switchblade) oraz robotyzowane platformy naziemne. Operacje prowadzone są całodobowo, polegają m.in. na samodzielnym wykrywaniu celów w misjach rozpoznawczych i naprowadzaniu na nie zasobów rażenia, np. artylerii, własnych dronów, albo bezzałogowców innych pododziałów. Zazwyczaj cele priorytetowe to wyrzutnie przeciwlotnicze, systemy rakietowe, systemy WRE, cysterny z paliwem itd.

Dużą wagę przykłada się do pozyskiwania zmotywowanych ochotników, dlatego Siły Systemów Bezzałogowych organizują rekrutacyjne eventy, są aktywne na stronach rekrutingowych typu Lobby X, Work.ua itp. 4 listopada przedstawiciele batalionów bojowych 413 i 424 oraz 83 batalionu dowodzenia zorganizowali taki rekrutacyjny event, na którym mogli zainteresowanym przedstawić specyfikę służby w tych oddziałach Sił Systemów Bezzałogowych, perspektywy rozwoju, omówić szczegółowo „zadania, możliwości i zasoby swoich pododdziałów” i przeprowadzić sesję Q&A. Jednostki mają też własne strony internetowe.

W jednostkach SBS mile widziani są ludzie młodzi i zdrowi, najlepiej zafascynowani grami wideo, z jakimś doświadczeniem technicznym, np. pracy z lutownicą, najlepiej zaznajomieni z jakimś rodzajem dronów, chociażby komercyjnym DJI. Pierwszym etapem specjalistycznego szkolenia jest przejście obowiązkowego kursu organizowanego przez projekt Victory Drones na platformie Prometheus dla opanowania bazowej wiedzy teoretycznej o systemach bezzałogowych (budowa drona, nawigacja, topografia, anteny i łączność, retranslacja, przekaz wideo itd.)

Poza samym operowaniem dronem przez kilkuosobową załogę (tzw. ekipaż), istotne są również stanowiska dowodzenia, łączności, wsparcia, zabezpieczenia itd. Przykładowo kluczowym w planowaniu misji są komórki analityczno-rozpoznawcze, które nie tylko rozpoznają i identyfikują cel, ale też przeprowadzą planowanie uderzenia, albo zespoły łączności, obsługujące radiostacje typu DMR z retranslatorami łączności, korzystające z łączności satelitarnej Starlin i Tooway, sieci VPN etc.

Informacji o strukturze jednostek Sił Systemów Bezzałogowych i ich aktywności operacyjnej, czy wyposażeniu nie ma zbyt wiele. Podstawowym źródłem są filmy wideo prezentujące efekty misji bojowych, które nie tylko dokumentują (udane) akcje bojowe, ale też mają charakter folderów reklamowych, mających zachęcać do wspierania jednostek środkami finansowymi lub pozyskiwania ochotników.

Największą organizacyjnie jednostką SBS jest 14. Samodzielny Pułk Bezzałogowych Systemów Powietrznych, JW A4714. Pułk powstał w sierpniu 2023 r., w składzie WL SZU. Jego struktura nie została jeszcze szczegółowo rozpoznana, a najbardziej znanym batalionem jest biorący udział w ofensywie kurskiej 3 batalion dronów uderzeniowych „Nachtigall” (jak się można domyśleć nazwa jednostki umyślnie nawiązuje do niemiecko-ukraińskiego batalionu „Nachtigall” z 1941 roku).

Pułk nie działa całością sił na jednym odcinku frontu, ale pojedynczymi bataklinami, a być może nawet kompaniami. Wiadomo, że jesienią 2023 r. jednostki (bataliony) 14. Pułku BSP operowały na różnych kierunkach: zaporoskim, chersońskim, donieckim.

W skład SBS wchodzi również kilka samodzielnych batalionów uderzeniowych, w tym m.in. bataliony „Nemesis” i „Rejd”.

Batalion „Nemesis” specjalizuje się w wykrywaniu i niszczeniu siły żywej, sprzętu i umocnień przeciwnika. Aby zachęcić ochotników do wstępowania w szeregi jednostki na stronie rekrutacyjnej work.ua podkreśla się, progresywne podejście do dowodzenia i zarządzania jednostką w celu minimalizacji ryzyka dla operatorów i maksymalizacji efektów działań rozpoznawczo-uderzeniowych, z wykorzystaniem najnowocześniejszego oprogramowania i sprzętu oraz nieustannym doskonaleniem taktyki. „Batalion znajduje się w TOP 5 najbardziej efektywnych pododdziałów bezzałogowych” – czytamy na stronie jednostki.

Z kolei młody batalion „Rejd”, lub wydzielone z niego pododdziały, operują obecnie na kierunku kurskim. We wrześniu br. ogłoszono, że na bazie pododziału 14 Pułku zostanie sformowany 413 samodzielny batalion „Rejd”. Często misje polegają na wykrywaniu wartościowych celów, które potem są niszczone zasobami batalionu, albo innego pododziału dronów uderzeniowych. Przykładowo 7 października na kierunku kurskim bezzałogowiec batalionu „Rejd” wykrył pozycje wyrzutni przeciwlotniczej S-400, której koordynaty przekazał grupie uderzeniowej.

Siły Systemów Bezzałogowych rozwjają nie tylko jednostki bojowe, ale też konieczny komponent dowodzenia i wsparcia. Proces szeroko pojętego zabezpieczenia tyłowego, w tym inżynieryjno-saperskiego, zapewnia 93. Samodzielny Batalion Wsparcia, proces analityczno-wywiadowczy i dowodzenie wspiera 83 Samodzielny Batalion Dowodzenia, z kolei za proces fachowego przygotowania i szkolenie pilotów i operatorów, czy też specjalistów technicznych środków rozpoznania, odpowiada 190 Centrum Szkoleniowe.

Prawdopodobna struktura Sił Systemów Bezzałogowych:

14 Samodzielny Pułk Bezzałogowych Systemów Powietrznych, JW A4714

Prawdopodobna struktura pułku:

• 1 batalion
• 2 batalion
• 3 batalion „Nachtigall”
• kompania rozpoznania technicznego
• 421 samodzielny batalion systemów bezzałogowych „Nemesis”
• 413 samodzielny batalion systemów bezzałogowych „Rejd”
• 423 samodzielny batalion systemów bezzałogowych
• 424 samodzielny batalion systemów bezzałogowych „Swarog”
• Batalion systemów bezzałogowych „Flying Skull”
• 83 batalion dowodzenia
• 93 samodzielny batalion wsparcia
• 190 Centrum Szkoleniowe