TAK – system mapowy jak szwajcarski scyzoryk [ANALIZA]

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

TAK to akronim rozwijający się w przypadku wersji cywilnej jako Team Awareness Kit, a w przypadku wersji wojskowej – Tactical Assault Kit. Wersja cywilna, od 2020 jest w pełni dostępna wraz z kodem źródłowym i jest wykorzystywana na przez różnego rodzaju służby w USA jak Secret Service, FBI, policja, straż pożarna, straż graniczna, najczęściej używaną aplikacją jest wersja na Android TAK - ATAK. 

„ATAK jest aplikacją mapową z rozszerzeniami funkcjonalnymi, którą można porównać do szwajcarskiego scyzoryka. W ATAK są możliwości dostępne w oddzielnych aplikacjach na telefon. Te inne aplikacje realizują podobne funkcjonalności, niektóre nawet lepiej niż ATAK, ale żadna z nich nie łączy tego razem tworząc porównywalny poziom synergii" – mówi ppor. Paweł Nazarewski, z Zespołu Działań Cybeprzestrzennych (ZDC) Dowództwa Wojsk Obrony Terytorialnej (DWOT). Jak podkreśla, wersję cywilną tego rozwiązania, w tym wykorzystywaną w WOT ATAK, może dzisiaj pobrać sobie każdy użytkownik, z sklepu Google Play Store (ATAKciv) lub Apple Store  (iTAK). Wersja na Apple jest przy tym monolityczna, nie ma możliwości użycia rozszerzeń, wszystkie funkcje są wbudowane w aplikacje i w miarę rozwoju systemu są dodawane nowe możliwości.

Aplikacja ATAK posiada na wstępie prawie trzydzieści funkcjonalności dostępnych w samej aplikacji. Do tego system cechuje się otwartą architekturą dla rozszerzeń wtyczek dostępnych na Google Play Store, stronie projektu TAK.GOV lub tworzonych przez społeczność. Aplikacja dostępna jest na wielu platformach m.in.: Android (ATAK), iOS (iTAK), Windows (WinTAK) oraz Web (WebTAK)

W 2020 roku system TAK został udostępniony przez rząd Stanów Zjednoczonych publicznie jako bezpłatny. Związane jest to z ustawą Kongresu – DINGLE Act z 2019 która jest skutkiem wniosków z tragedii koło miejscowości Yarnell Hill w 2013 r., kiedy to 19 amerykańskich strażaków zginęło w pożarze lasu, ponieważ nie mieli świadomości sytuacyjnej na temat kierunków rozpowszechniania się ognia i zawiodła łączność. W 2022, wraz z kodem źródłowym został udostępniony serwer, każdy zainteresowany może uruchomić własny system zapewnienia świadomości sytuacyjnej.

Wielu zraża się Polsce do aplikacji ATAK ze względu na domyślnie amerykańskie mapy wojskowe, bardzo wolno funkcjonujące, można je usunąć i po instalacji map on-line WMS np. Google, Open Street Maps czy Geoportal, problem znika. Dodatkowo są obsługiwane formaty offline takie jak GeoJPEG2000, GeoTIFF, CIB/CADRG, ECRG, KMZ, MrSID, NITF, RPF, GeoPDF.

CoT - sieciocentryczne esperanto dla polskiego bezpieczeństwa

Nerwem systemu TAK jest użycie protokołu wymiany informacji CoT (Cursor on Target). Został on opracowany na potrzeby USAF w 2003 roku przez MITRE w celu uproszenia współdziałania systemów wojskowych sił powietrznych USA, szczególnie w systemach wsparcia działania bliskich czasu rzeczywistego związanych z działaniami systemów bezzałogowych Sensor – Dowódca – Efektor.

Jest to prosty, ale zarazem wielofunkcyjny opis porozumienia się, tzw. „protokół", który służy między innymi do informowania o rozmieszczeniu sił własnych (blue force tracking), przeciwnika, zdarzeń na mapie, raportowania zdolności, przekazywania poleceń i pozyskiwania przez podłączonych do systemu użytkowników informacji z sensorów np. obrazu z dronów.

Budzi dzisiaj szczególne zainteresowanie, przede wszystkim z uwagi na swoją prostotę, dzięki której umożliwia bardzo szybką wdrożenie i umożliwienie integracji różnego rodzaju systemów – łączności, sensorów a nawet efektorów. Specyfikacja protokołu CoT jest ogólnie dostępna wraz z kodem źródłowym ATAK w serwisie GitHub.com.

W 2020 roku Amerykański Departament Bezpieczeństwa Wewnętrznego (DHS) wydał 29 stronicowy przewodnik wdrażania CoT na potrzeby służby ochrony granic US Border Patrol Service – „U.S. Border Patrol Sensor System Cursor‐on‐Target (CoT) Implementation Guide". Dokument obejmuje opis zasad użycia CoT dla między innymi czujników sejsmicznych, dronów, radarów, kamer jak i systemów lokalizacji personelu. Dokument jest jawny i jego celem jest ułatwienie dostarczenia przemysłowi zgodnych rozwiązań umożliwiających łatwą integracje z systemami rządowymi. Bardzo ciekawym jest koncept Federalizacji – rozwiązanie wbudowane w serwery TAK pozwalają na łączenie serwerów TAK różnych jednostek, organizacji czy wręcz domen (militarnej i cywilnej) w sposób kontrolowany przez każdego z właścicieli informacji, umożliwiając dzielenie danymi (CoT, pliki, obrazy) w sposób adekwatny do potrzeb koordynacji czy innych uczestników wzajemnie połączonych. Ewentualnie powstanie rekomendacji lub wskazania protokołu CoT jako uniwersalnego formatu wymiany danych zmieniło by rzeczywistość  współpracy.

Wtyczki – dostosowanie do dedykowanych potrzeb

Z uwagi na modułowość systemu aplikacja ATAK (i w pewnym zakresie WinTAK) posiada dla każdego zainteresowanego możliwość rozszerzenia funkcjonalności między innym o np.

• trasowania ruchu bez dostępu do Internetu – VNS
• integracja z latającymi systemami bezzałogowymi – UAS Tool - w zależności od poziomu integracji, 1) tylko podgląd i wysyłanie do innych użytkowników obrazu video; 2) sterowania głowicą obserwacyjną i najwyższy poziom integracji; 3) sterowania platformą.

Praktycznie system umożliwia sterowanie platformą klasy MALE MQ-1C: //www.autoevolution.com/news/soldier-controls-mq-1c-gray-eagle-drone-via-tablet-in-latest-ga-asi-demo-161312.html>

• prowadzenia poszukiwania wielkopowierzchniowych (WASP) -  przekazywanie informacji o stanie budynków, poszkodowanych

I inne rozszerzenia dostępne na Google Playstore, TAK.GOV lub tworzone przez społeczność, umożliwiające dedykowane zastosowanie rozwiązania w wymaganych obszarach.

Łączność – przewaga ATAK

Wszystkie systemy współdzielenia informacji wymagają niezbędnego elementu – łączności. System TAK, a w szczególności ATAK jest pomyślany aby współpracować z różnymi środkami komunikacji, od sieci LAN, WiFi, przez sieci publicznie i prywatne GSM, przez łączność taktyczną i radiostacje, szeroko i wąsko pasmowe a skończywszy na rozwiązaniach BLOS – poza zasięgiem wzroku oparte na modemach satelitarnych. W zależności od parametrów przepustowości łącza umożliwiając strumieniowanie obrazu video, a skończywszy na prostym przesyłaniu informacji o swojej pozycji, znacznikach przedstawiających współdzieloną sytuacje na mapie i chat. Dodatkowo aplikacja ATAK jest przystosowana do pracy przy pełnej ciszy radiowej, dzięki mapom off-line, importowi i eksportowi zadań na nośnik zewnętrznych można jej użyć w sposób całkowicie skryty.

WOT – ewaluacja i przygotowanie do użycia

W WOT pierwsze działania związane z TAK zostały rozpoczęte już w 2019 roku, obecnie WOT testuje system TAK w różnych zastosowaniach, wspiera użytkowników systemu w kontekście akcji poszukiwawczych, w tym z wykorzystaniem zespołów z psami - K9, działań w czasie kryzysu, szczególnie w kontekście współpracy między domenowej – strażą pożarną, policją, sztabami kryzysowymi.

„Zaangażowani żołnierze ZDC i z Brygad WOT poznają możliwości systemu, wspierają prace nad programem szkolenia i użycia. Celem jest wsparcie procesów kierowania i dowodzenia w czasie pokoju, kryzysu i wojny przy pomocy systemu TAK. Dzięki owocnej współpracy z Dowództwem Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni DKWOC dostarczycielem usług informatycznych jak i bezpieczeństwa dla Sił Zbrojnych RP jesteśmy przekonani o sukcesie wdrożenia nowej zdolności w przyszłości. Doświadczenia wojny na Ukrainie wykazały, że przewaga informacyjna wraz z możliwością efektywnego oddziaływania ogniowego jest kluczowa. TAK to jest element łączący rozpoznanie, decyzyjność i efektor. Bez tego rodzaju narzędzi dostępnych nawet na niskim szczeblu nie istnieje możliwość stworzenia efektywnego systemu obrony" – ocenia ppor. Nazarewski, dodając że zdolność do współpracy między służbami to w szczególności kontekście działań w każdym czasie można budować już przy pomocy wersji cywilnej.

TAK – wyzwanie dla decydentów

CoT i TAK wyzwanie nie tylko techniczne, ale przede wszystkim mentalne – razem możemy więcej, możemy efektywnej zarządzić zasobami na poziomie taktycznym jak i operacyjnym integrując z systemami wsparcia decyzyjnego (SWD) czy analitycznymi (GIS). Oprócz wyzwań technologicznych największym jest polityczne - przezwyciężenia silosowości i w sposób bezpieczny i adekwatny do potrzeb podzielenie się informacją w czasie wspólnego działania. Wymaga to działań na płaszczyźnie stworzenia adekwatnych ram prawnych. Oczywiście są ryzyka, jednak poprzez adekwatne działania redukujące do poziomu akceptowalnego możemy się przyczynić do skokowego zwiększenia efektywności współdziałania.