Wilki i weterani atakują Ukrainę. Rosyjski ekspedycyjny korpus szturmowy [ANALIZA]

W pierwszej części artykułu ppłk. rez. Maciej Korowaj opisał ogólne założenia użycia Korpusu i rolę w stosowanym przez Rosję nowoczesnym outsourcingu militarnym jako nowej formie oraz metodzie prowadzenia konfliktu (wojnie zrównoważonej) widzianej z perspektywy rosyjskich analityków. Zapraszamy do zapoznania się z drugą częścią tekstu, która dotyczy poszczególnych jednostek.

1. Ochotnicza Brygada Rozpoznawczo-Szturmowa „Wilki"

Nazwa Brygady „Wilki” wywodzi się ze ochotniczej batalionowej grupy taktycznej specjalnego przeznaczenia „Wilk” utworzonej w lutym 2022 r. z weteranów działań bojowych w Ukrainie z 2014 r., wywodzących się z jednostek specjalnych podległych pod Główny Zarząd Rozpoznawczy Sztabu Generalnego Federacji Rosyjskiej (GRU). Po raz pierwszy „Wilki” jako odrębna ochotnicza jednostka sił specjalnych GRU pojawiła się w lutym 2022 r. pod Kijowem, wraz z napaścią Rosji na Ukrainę. Później liczebność „Wilków” wzrosła do batalionowej grupy taktycznej (bTG).

Na etapie końcówki walk Zgrupowania Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej „Wschód” w okolicach Kijowa to „Wilki” były strażą tylną i osłaniały wycofanie się armii rosyjskiej. Pod koniec kwietnia 2022 r. ówczesne bTG „Wilki”, zostały przerzucone jako odwód na kierunek Izjum w obwodzie charkowskim. W pierwszej dekadzie września 2022 r. „Wilki” jako „straż pożarna” powstrzymały ofensywę Sił Zbrojnych Ukrainy w rejonie Bałakliji i skutecznie zapewniły osłonę wycofującym się jednostkom 1. Armii Pancernej na drogach prowadzących do Izjum, a także do ostatniej chwili utrzymywały przeprawę pod Bohorodycznem. W listopadzie 2022 r. „Wilki” wzięły udział w walkach o tereny lasów na zachód od Kreminnej, a także przeprowadziły operacje rozpoznawcze w rejonie Płoszczanki w kierunku Makiewki i w rejonie Szyłówki w kierunku Biłohoriwki.

7 lutego 2023 r. „Wilki” otrzymały oficjalny nazwę 1. Ochotniczej Brygady Rozpoznawczo-Szturmowej i uzupełniły struktury o dywizjon haubic 152 mm D-20. W tym okresie część Brygady Szturmowej „Wilki” wraz z Międzynarodową Brygadą Specjalną „Piatnaszka” walczyła na kierunku Awdijiwki. W marcu 2023 r. w ramach nowego naboru ochotników sformowano dodatkowy batalion „Huragan”. W kwietniu 2023 r. „Wilki” w całości zostali przerzuceni na północ od Bachmutu, gdzie wspierali działania szturmowe wykrwawionej w tym czasie „Grupy Wagnera”. Od marca do września 2023 r. to na potencjale bojowym 1. Ochotniczej Brygady Rozpoznawczo-Szturmowej „Wilki” trzymana była stabilność rosyjskiej obrony na zachód i północ od Sołedaru. Brygada Szturmowa dotychczas realizowała zadania w ochronie granic Rosji z Ukrainą oraz prowadziła operacje bojowe w Ukrainie. „Wilki” oficjalnie podlegają pod Ekspedycyjny Ochotniczy Korpus Szturmowy, ale operacyjnie wchodzą w skład Zgrupowania Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej „Południe”.  Brygada obecnie walczy na różnych kierunkach Doniecka, a jej główne siły rozmieszczone są w okolicach Sołedaru oraz Bachmutu.

Ochotnicza Brygada Rozpoznawczo-Szturmowa „Wilki” cieszy się bardzo dużym szacunkiem wśród rosyjskich dowódców liniowych i jest traktowana jako kompetentna jednostka specjalizująca się w misjach bojowych związanych z rozpoznaniem, dywersją i działaniami szturmowymi. Nie opublikowano dokładnej struktury Brygady.

Czerpiąc z ogólnodostępnych danych i poszlak mogę stwierdzić, że w skład Brygady wchodzą: trzy bataliony wzorowane na batalionach Specnazu GRU, samodzielna kompania strzelców wyborowych, kompania bezpilotowców rozpoznawczych i uderzeniowych Łancet, samodzielna kompania walki radioelektronicznej, prawdopodobnie kilka kompanii szturmowych „Sztorm-Z”, bateria moździerzy 120 mm, dywizjon haubic 152 mm D-20 oraz stosownej kompanii zabezpieczenia. Brygada posiada do 100 sztuk bojowych wozów piechoty BMP-2, a liczebność całej formacji szacuje się na około 3 tysiące specjalistów.

„Wilki” od samego powstania wchodzą w skład „Grupy Redut”, która rekrutuje do brygady ochotników pod nadzorem pułkownika Troszewa. Jednak co bardzo ważne, cały personel Brygady ma podpisane kontrakty bezpośrednio z Ministerstwem Obrony. Brygada prowadzi aktywny nabór doświadczonych wojskowych w wieku od 21 do 50 lat w specjalnościach takich jak: operatorzy bezpilotowców, piechota szturmowa, artylerzyści, zwiadowcy oraz saperzy. Ministerstwo Obrony podpisuje z nimi umowę na okres 6 miesięcy. Brygada „Wilki” jako pierwsza jednostka najemnicza w Rosji rozpoczęła przyjmowanie ochotników posiadających obce obywatelstwo, chociaż oficjalnie w komunikacie rekrutacyjnym, który ukazał się na oficjalnym kanale, nie ma obecnie żadnych informacji na temat rekrutacji cudzoziemców. Jednostka z dużym prawdopodobieństwem rekrutuje także skazańców do swojego oddziału szturmowego „Sztorm-Z”, jednak ta informacja również nie jest zawarta w oficjalnym ogłoszeniu o naborze.

Ochotnicza Brygada Rozpoznawczo-Szturmowa im. Świętego Błogosławionego Księcia Aleksandra Newskiego

Ochotniczy pododdział szturmowy im. Błogosławionego Księcia Aleksandra Newskiego został utworzony we wrześniu 2022 r. przez personel wojskowy weteranów walk pochodzących z Donbasu. W grudniu 2022 r. jednostka rozpoczęła wykonywanie zadań bojowych w Ukrainie, a po raz pierwszy oddział ochotniczy „Newskiego” wszedł do walk na kierunku Awdijiwki. 15 marca 2023 r. pododdział szturmowy po nowym naborze otrzymał status Ochotniczej Brygady Rozpoznawczo-Szturmowej „Newskiego”. Jednostka została przeniesiona w rejon Sołedaru z zadaniem obrony skraju miasta, a także wydzielonymi pododdziałami walczyła na północnym skrzydle Bachmutu, wspierając grupy taktyczne 106. Gwardyjskiej Dywizji Powietrznodesantowej, pozostając tam co najmniej do sierpnia 2023 r. Brygada Rozpoznawczo-Szturmowa „Newski” oficjalnie podlega pod Ekspedycyjny Ochotniczy Korpus Szturmowy, ale operacyjnie wchodzi w skład Zgrupowania „Południe”, tak samo jak Brygada „Wilki”. Dowódcą Brygady jest pułkownik Aleksiej Wierieszczagin, który w kwietniu 2014 r. brał udział w walkach w obwodzie charkowskim w ramach batalionowej grupy taktycznej milicji Donbasu pod nazwą „Wilki Rosyjskiej Wiosny”. Następnie walczył pod Słowiańskiem i jako dowódca liniowy ługańskich sił zbrojnych. Oficjalnie już jako dowódca „Newskiego” pułkownik Wierieszczagin potwierdził, że 23 czerwca 2023 roku jego ochotnicza brygada podpisała kontrakt z Ministerstwem Obrony.

Podobnie jak z „Wilkami” skład, uzbrojenie i siły brygady nie są w pełni znanych. Bazując na znanych mi opisach z frontowych działań „Newskiego” można przypuszczać, że Brygada wyposażona jest w co najmniej trzy bataliony rozpoznawczo-szturmowe (o strukturze podobnej do rosyjskich jednostek powietrznodesantowych) uzbrojone w lekkie pojazdy opancerzone oraz samodzielny batalion wyposażony w 31 czołgów. W skład Brygady wchodzi też mieszany dywizjon artylerii z holowanymi haubicami 122 mm D-30 i działami samobieżnymi 122 mm 2S1 Goździk, dywizjon artylerii rakietowej, baterie moździerzy 120 mm, kompania snajperów, samodzielna grupa operatorów dronów uderzeniowych „Russian Drone” oraz stosowne kompanie zabezpieczenia. W marcu 2023 r. potwierdzono, że „Newski” otrzymał czołgi T-72B3M, wyrzutnie rakiet BM-21 Grad oraz 12 nowych pojazdów opancerzonych Kamaz do holowania 122 mm haubic D-30.

Od sierpnia 2023 r. Brygada Newskiego prowadzi nabór ochotników do szkolenia wojskowego na stanowiska: operatorów działań szturmowych, oficerów rozpoznania, snajperów, saperów, operatorów ręcznych zestawów przeciwlotniczych i przeciwpancernych pocisków kierowanych, załóg czołgów, artylerzystów, sanitariuszy, łącznościowców, operatorów bezpilotowców, kierowców samochodów ciężarowych, bojowych wozów rozpoznawczych i bojowych wozów piechoty, mechaników-kierowców sprzętu inżynieryjnego, obsług dział samobieżnych, a także spawaczy, mechaników i elektryków samochodowych. Szkolenie ochotników do Brygady „Newskiego” odbywa się na poligonie 16. Gwardyjskiej Brygady Specnazu GRU w pobliżu miasta Tambow. Natomiast strzelcy wyborowi ćwiczą na kursach w Szkole Snajperskiej Łobajewa.

1. Specjalna Brygada Powietrznodesantowa „Weterani"

Historia 60. Specjalnej Brygady Powietrznodesantowej „Weterani” jest skomplikowana, nietypowa jest też jej struktura. Powstanie tej jednostki sięga odległego 2014 r., kiedy to zaczęły pojawiać się takie pierwsze donbaskie jednostki szturmowe jak „Somalia”, „Piatnaszka”, „Sparta” i „Opłot - Aleksandra Zacharczenki”. To właśnie weterani Donbasu z tych jednostek stworzyli 60. batalion ochotniczy „Weterani”, który w 2023 r. stał się pełnoprawną brygadą szturmową. Swój szlak bojowy jednostka, już jako 60. Specjalna Brygada Powietrznodesantowa „Weterani”, rozpoczęła wraz z napaścią Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. Trzon tej brygady stanowią ochotnicy z wspomnianych 60. batalionu oraz pozostałych jednostek Donbasu takich jak „Opłot” i „Piatnaszka”.

Początkowo samodzielny batalion specjalny strzelców zmotoryzowanych „Weterani”, nazywany też 60. batalionem piechoty zmotoryzowanej, składał się z pięciu kompanii zmotoryzowanych oraz kompanii rozpoznawczej. Wśród nich można wymienić formacje takie jak „Weterani Sił Powietrznodesantowych i Korpusu Piechoty Morskiej”, „Piatnaszka”, „Kompania kozacka imienia Turanowa”, „Kompania im. Mamai” i „Kompania Opłot - Zachara Prilepina”. Inaczej mówiąc, batalion miał jedną kompanię rozpoznawczą i cztery samodzielne kompanijne grupy szturmowe. Należy zaznaczyć, że kompanii „Piatnaszka” w batalionie „Weterani” nie należy mylić z batalionem Akhra Awidzba o tej samej nazwie. Do pierwszej zaliczali się po prostu weterani jednostki z 2014 r. noszącej tą samą nazwę co obecny batalion Awidzba. Inną ciekawostką jest to, że dowódca i jednocześnie pisarz Zachar Prilepin był założycielem kilku jednostek wojskowych z Donbasu, w tym batalionu np. „Opłot - Aleksandra Zacharczenki”. Dlatego jedna z kompanii „Weteranów” otrzymała taką samą nazwę.

Natomiast sam Prilepin wraz z początkiem pełnoskalowej agresji Rosji na Ukrainę założył organizację non-profit „Opłot”, w ramach której utworzono 3. batalion weteranów gwardii rosyjskiej specjalnego przeznaczenia „Opłot”, gdzie Prilepin odbywał służbę pod koniec 2022 r. Jest oczywiste, że ta kompania „Opłot” z batalionu z Brygady „Weteranów” do tej pory jest ściśle powiązana z organizacją non-profit Zachara Prilepina. Jeśli prześwietlimy historię kompanii „Opłot – Alksandra Zacharczenki”, opierając się na relacji autorstwa jej dowódcy o pseudonimie „Francuz”, który w 2014 r. walczył w batalionie „Opłot” razem z Aleksandrem Zacharczenką, a potem został dowódcą batalionu szturmowego „Legion”, to odkryjemy, że po śmierci Zacharczenki w 2018 r. „Francuz” wyjechał do Rosji, by w 2022 r. przybyć do Izjum (obwód charkowski), gdzie na bazie batalionu „Weterani” utworzył samodzielną kompanię, nazywając ją „Opłot - Alksandra Zacharczenki” na pamiątkę po nieżyjącym dowódcy.

Na początku 2023 r. „Weterani” pojawili się na najtrudniejszym odcinku frontu, w okolicach Awdijewki. Nieustannie toczą się tam walki, choć oczywiście z niewielkimi przerwami na uzupełnienie strat. Obecnie dowódcą 60. Brygady Powietrznodesantowo-Szturmowej „Weterani” jest najemnik (ochotnik) o pseudonimie „Marine”, który jeszcze w sierpniu 2022 r. w mediach rosyjskich mówił o powstaniu tej jednostki. Status prawny 60. Brygady Powietrznodesantowej „Weterani” jest w pełni legalny wobec prawa rosyjskiego i zgodny z przyjętą nowelizacją ustawy. Brygady takie jak „Grupa Redut” podlegają Ministerstwu Obrony i Sztabowi Generalnemu Federacji Rosyjskiej, przy czym ochotnik Brygady nie zawiera kontraktu z Ministerstwem Obrony, jak to ma miejsce w przypadku zwykłych żołnierzy kontraktowych i wspominanych wcześniej brygad „Wilki” i „Newski”, ale robi to ze spółką prawa handlowego działająca w ramach ogólnorosyjskiego ruchu społecznego „Weterani Rosji”.

Taka umowa nie ma charakteru na wyłączność w danej jednostce. Przykładowo, ochotnicy zarówno z byłej „Grupy Wagnera”, batalionów BARS, jak i np. batalionu „Tygrysów Dalekiego Wschodu”, mogą dowolnie dołączać do wybranej przez siebie jednostki kontraktowanej przez wskazaną spółkę prawa handlowego, obsługującą kontrakty wielu najemniczych formacji. Pozwala to Brygadzie na elastyczność i wydajne zarządzanie specjalistami, a także prowadzenie rekrutacji w ramach potrzeb. Odbywa się to zgodnie ze stawianymi przez Sztab Generalny zadaniami, oczywiście odpowiednio im za to płacąc. W ramach standardowej umowy taki najemnik (ochotnik) 60. Brygady Powietrznodesantowej „Weterani” otrzymuje od 240 tys. rubli (około 2,6 tys. dolarów) plus premie, które nie mają stałego pułapu. Ponadto, istnieje specjalna ustawa o ochotnikach z dnia 21 listopada 2022 r. o nr. 450-FZ, podpisana przez prezydenta Rosji, która legalizuje status prawny takich najemników (ochotników) i zapewnia im liczne świadczenia państwowe.

Jak wspominałem, „Weterani” jako samodzielna Brygada została utworzona z batalionu szturmowo-rozpoznawczego o tej samej nazwie. Co bardzo charakterystyczne, Brygada „Weterani” posiada hybrydowe struktury, zawierające zarówno elementy przyjęte w rosyjskich oddziałach najemniczych, a także klasyczne, tożsame z rosyjską brygadą strzelców zmotoryzowanych. Należy zaznaczyć, że sposób dowodzenia i awansu w 60. Brygadzie jest taki sam, jak w „Grupie Wagnera”, która czerpała wzorce ze Specnazu GRU. Dowódcą plutonu może zostać dowódca drużyny w oparciu o doświadczenie wojskowe, pomysłowość i bohaterstwo po akceptacji wszystkich dowódców danego pododdziału. Taka sama zależność przyjmowana jest na kolejnych szczeblach dowodzenia. Natomiast struktura brygady w przybliżeniu odpowiada rosyjskiej brygadzie zmotoryzowanej, więc jednostka „Weteranów” jest podobnie wyposażona.

Jednostka „Weterani” rekrutuje ochotników, co ciekawe wyłącznie mężczyzn w wieku od 20 do 55 lat przeważnie bez doświadczenia bojowego, w popularnych specjalnościach, takich jak strzelcy granatników, piechoty szturmowej, snajperzy, saperzy, strzelcy karabinów maszynowych, kierowcy, artylerzyści, sanitariusze, ratownicy medyczni i łącznościowcy. Doświadczenie bojowe oczywiście mile widziane. Ochotnicy przechodzą dwutygodniowe szkolenie na poligonie, po czym oceniana jest gotowość najemnika do realizacji zadań w zespole. Jeśli nie jest gotowy, przydzielany jest dodatkowy czas na jego doszkolenie. W przypadku śmierci ochotnika na froncie rodzina otrzymuje pełne odszkodowanie od państwa, tak jak zwykli żołnierze kontraktowi Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej.

We wrześniu 2023 roku 60. Brygada Powietrznodesantowo-Szturmowa „Weterani” wraz z 1. Brygadą Rozpoznawczo-Szturmową „Wilki” i Brygadą Rozpoznawczo-Szturmową „Newski” weszły do nowego 1. Ochotniczego Korpusu Ekspedycyjnego. Formalnie podlegają Prywatnej Firmie Wojskowej „Redut”, która rekrutuje najemników (ochotników) na podstawie kontraktu z Ministerstwem Obrony Federacji Rosyjskiej.  Należy tu podkreślić, że firmy i organizacje najemnicze nie wypłacają żołdu zakontraktowanym najemnikom. Otrzymują tylko świadczenia za prowadzone działania bojowe. Zgodnie z zarządzeniem Ministra Obrony Federacji Rosyjskiej Siergieja Szojgu nr 67 z dnia 6 marca 2023 r. ochotnicy z „Redut” mogą zawierać umowy wyłącznie za pośrednictwem Komisariatu Wojskowego Federacji Rosyjskiej (biuro rejestracji i poboru do wojska). Wszystkie płatności gotówkowe na rzecz najemników kontraktowanych przez prywatne firmy wojskowe również przechodzą przez Ministerstwo Obrony. Zapobiega to takim buntom, jak miało miejsce w przypadku Grupy Wagnera.

Podsumowanie

1 Ochotniczy Korpus Ekspedycyjno-Szturmowy Prywatnej Firmy Wojskowej „Redut” nie ma określonej lokalizacji w strefie działań bojowych. Jego jednostki walczą nieszablonowo, na różnych kierunkach frontu, i mogą szybko wzmacniać inne brygady, pułki oraz dywizje Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej. Mogą też samodzielnie oddziaływać pod progiem wojny w obszarach poza Rosją i, co najważniejsze, dowolnie adaptować do tego struktury oraz liczebność. Innymi słowy, dla rozpoznania taka niejasność i mobilność zasobów rosyjskiego korpusu ochotniczego może być prawdziwym problemem, gdyż za tym idzie nie tylko wzrost liczby zagrożeń, np. projekcji siły, jak w przypadku Grupy Wagnera rozmieszczonej na Białorusi zaraz po buncie Prigożyna. To umożliwia rosyjskiemu dowództwu skokowe wytwarzanie nowej wartości bojowej, a wraz z tym pojawienie się nowych kompetencji zarówno na symetrycznym, jak i na asymetrycznym polu walki.

ppłk. rez. Maciej Korowaj Podpułkownik rezerwy, absolwent Wyższej Szkoły Oficerskiej im. Stefana Czarneckiego w Poznaniu (specjalność Dowodzenie Pododdziałami Czołgów), Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Akademii Obrony Narodowej oraz Uniwersytetu Warszawskiego. Zawodową służbę wojskową pełnił między innymi w jednostkach 1. Dywizji Zmechanizowanej, 11. Dywizji Kawalerii Pancernej oraz instytucjach centralnych Ministerstwa Obrony Narodowej. Analityk specjalizujący w zagadnieniach bezpieczeństwa oraz taktyce, operacji, strategii Białorusi, Rosji i Ukrainy.