Rok trzeci. Rosja wraca do piechoty w XXI wieku

Armia radziecka wygrała drugą wojnę światową masami piechoty wspieranymi przez ogromne siły pancerne, wielką artylerię i lotnictwo szturmowe. Po zakończeniu wojny przez dziesięciolecia trwał proces motoryzacji i mechanizacji piechoty. Klasyczna piechota, tak jak wcześniej kawaleria, całkowicie zanikła. Pod koniec istnienia ZSRR armia radziecka przygotowana była do wielkich operacji pancerno-zmechanizowanych przy wsparciu lotnictwa oraz wojsk rakietowych i artylerii.

Pułki i brygady zmechanizowane

Rozpad ZSRR i powstanie Rosji nie zmieniło tej koncepcji. Zmieniła się tylko wielkość sił, które pozostały do dyspozycji armii rosyjskiej. System organizacji wojsk lądowych stopniowo zmieniono najpierw z dywizyjnego na brygadowy, a następnie powolnie zaczęto przywracać system dywizyjny.

Rosyjska samodzielna brygada zmechanizowana stała się wzmocnionym pułkiem zmechanizowanym. O ile liczba podstawowych czołgów, bojowych wozów piechoty i transporterów opancerzonych była zbliżona w brygadzie i pułku, to brygada miała wzmocnioną artylerię i obronę przeciwlotniczą. Silniejsze stały się w niej również inne pododdziały rodzajów wojsk. Koncepcja systemu brygadowego zakładała, iż brygada jest zdolna do samodzielnego działania i była w stanie wystawić trzy pełne batalionowe grupy taktyczne. Pułk zmechanizowany wchodzący w skład dywizji nie był w stanie, ani samodzielnie działać, ani samodzielnie tworzyć pełnych batalionowych grup taktycznych. Siły pułku zmechanizowanego musiały być wspierane i uzupełniane przez dywizyjne pułki artylerii i rakiet przeciwlotniczych oraz dywizyjne samodzielne bataliony rodzajów wojsk.

24 lutego 2022 roku w dniu inwazji Rosji na Ukrainę w rosyjskich wojskach lądowych były zarówno dywizje zmechanizowane o strukturze pułkowej jak i samodzielne brygady zmechanizowane. Jednostki te dzieliły się na trzy grupy, np. pułki na:

- pułk zmechanizowany (na BMP) czyli na gąsienicowych bojowych wozach piechoty rodziny BMP (BWP);

- pułk zmechanizowany (na BTR) czyli na kołowych transporterach opancerzonych rodziny BTR;

- pułk zmechanizowany (na MT-LB) czyli na gąsienicowych transporterach opancerzonych rodziny MT-LB.

Podział samodzielnych brygad zmechanizowanych był identyczny czyli na BMP lub BTR lub MT-LB.

Zarówno w samodzielnej brygadzie zmechanizowanej jak i w dywizyjnym pułku zmechanizowanym były trzy bataliony zmechanizowane oraz jeden batalion czołgów. Od tej zasady były wyjątki. Niektóre pułki zmechanizowane zamiast batalionu czołgów miały tylko kompanię czołgów. Natomiast całkowicie czołgów nie było w „specjalistycznych” brygadach jak:

• 15.Samodzielna Brygada Zmechanizowana (Pokojowa);
• 34.Samodzielna Brygada Zmechanizowana (Górska);
• 80.Samodzielna Brygada Zmechanizowana (Arktyczna).

Nie było ich też w niektórych „normalnych” brygadach jak:

• 25.Samodzielna Brygada Zmechanizowana;
• 30.Samodzielna Brygada Zmechanizowana.

Następne trzy lata przyniosły ogromny rozrost organizacyjny wojsk lądowych. Zaczęto formować kolejne dywizje zmechanizowane i o dziwo kolejne samodzielne brygady zmechanizowane. Nowe dywizje i pułki zmechanizowane pojawiły się w wersji „normalnej” i w wersji „wojsk terytorialnych”. Te drugie charakteryzują się zdecydowanie mniejszą liczbą sprzętu wojskowego, czasami wręcz ograniczonego do broni indywidualnej oraz brakiem samodzielności w działaniach. Zazwyczaj podporządkowywane są one „liniowym” pułkom, brygadom, dywizjom czy korpusom.

Piechota jak za czasów Wielkiej Wojny Ojczyźnianej

Właśnie w rosyjskich wojskach terytorialnych od 2022 roku pojawił się nowy typ pułku zmechanizowanego:

- pułk zmechanizowany (na samochodach).

Taki pułk już prawie przypomina piechotę znaną nam z czasów drugiej wojny światowej. Żołnierze takiego pułku na samochodach podwożeni są tylko na zaplecze frontu, a dalej poruszają się pieszo.

Kolejnym rosyjskim krokiem do powrotu klasycznej piechoty było powstanie:

- samodzielnych pułków piechoty;

- samodzielnych batalionów piechoty.

Przy czym nie wszystkie jednostki tych typów noszą w nazwach słowo „samodzielny”. Dokładnie nie wiadomo czy słowo to jest po prostu pomijane czy nie występuje w nazwie. Zgodnie z rosyjską terminologią wojskową jeśli nie występują to oznaczałoby to wtedy, że te pułki piechoty wchodzą w skład dywizji, a te bataliony piechoty w skład brygad.

W tym miejscu warto również zwrócić uwagę na oryginalne rosyjskie nazwy jednostek. Występują one jako:

- мотострелковый – co dokładnie znaczy strzelców zmotoryzowanych, ale u nas lepiej rolę takich jednostek oddaje polskie określenie zmechanizowany;

- стрелковый – co dokładnie znaczy strzelecki, ale u nas lepiej ich rolę takich jednostek oddaje polskie określenie piechoty.

W 2022 roku w Donieckiej i Ługańskiej Republice Ludowej istniały 1. Korpus Armijny i 2. Korpus Armijny. Nie były one wtedy jeszcze częścią armii rosyjskiej, ale były finansowane, uzbrajane i dowodzone przez Rosjan. Po lutowej agresji w obu korpusach, oprócz istniejących w nich jednostek, zmobilizowano cały szereg pułków i batalionów piechoty.

W 1. Korpusie Armijnym w Doniecku zmobilizowano pułki piechoty o numerach nieparzystych od 101 do 133 czyli co najmniej siedemnaście. Natomiast w 2. Korpusie Armijnym w Ługańsku sformowano analogiczne pułki piechoty o numerach parzystych od 202 do 208 czyli co najmniej cztery.

Z dniem 31 grudnia 2022 roku oba korpusy, tzw. milicji ludowej, jak nazywane były siły zbrojne obu republik, zostały włączone do Sił Zbrojnych Rosji. W związku z tym wiele jednostek zmieniło swoje nazwy i numery porządkowe, a dodatkowo wszystkie dostały nowe 5-cyfrowe numery JW. Wymagała tego unifikacja z nazewnictwem i numeracją stosowaną w armii rosyjskiej.

W 1. Korpusie Armijnym pułki piechoty przeformowano na samodzielne pułki piechoty. Otrzymały one nowe numery porządkowe zaczynające się od 86. Analogiczny proces zaistniał w 2. Korpusie Armijnym gdzie sformowano samodzielne pułki piechoty o numerach m. in. 201 i 204.

W obu korpusach nowe rosyjskie nazewnictwo objęło również bataliony piechoty. Po tej reformie w 1. Korpusie Armijnym istniały samodzielne bataliony piechoty o numerach porządkowych zaczynających się od 266. Natomiast w 2. Korpusie Armijnym o numerach od 291. Niestety poszczególnym batalionom o rosyjskich numerach porządkowych bardzo trudno przyporządkować wcześniejsze numery donieckie i ługańskie. A, że je miały świadczy choćby historia 315. Samodzielnego Batalionu Piechoty 2. Korpusu, który w 2022 roku jeszcze czasie funkcjonowania milicji ludowej był 2632. Batalionem Piechoty 2. Korpusu.

Wszystkie te pułki i bataliony piechoty były podporządkowane poszczególnym samodzielnym brygadom zmechanizowanym wspomnianych obu korpusów. Korpusy te bardzo rozrastały się organizacyjnie. Początkowo były podporządkowane 8. Armii Ogólnowojskowej, ale w 2024 roku przeformowano je na armie i oczywiście wyprowadzono z podporządkowania 8. Armii. I tak:

• 1.Doniecki Korpus Armijny stał się 51.Gwardyjską Doniecką Armią Ogólnowjskową;
• 2.Gwardyjski Ługańsko-Siewierodonieckij Korus Armijny stał się 3.Gwardyjską Ługańsko-Siewierodoniecką Armią Ogólnowojskową.

Obecnie wyżej wymienione pułki i bataliony piechoty wchodzą w skład obu tych armii. Oczywiście podane liczby pułków i batalionów są orientacyjne i zapewne cały czas ulegają zmianom. W przestrzeni publicznej praktycznie ich nazwy nie funkcjonują. Komentatorzy wojny na Ukrainie raczej operują wielkimi zgrupowaniami wojsk, a nie jednostkami piechoty.

Piechota sprawdza się na froncie

Jednakże wydaje się, iż odnotowanie istnienia w armii rosyjskiej jednostek piechoty jest ważne. Pokazuje ono, iż armia ta dostosowuje się do warunków prowadzonej wojny. Gdy front rosyjsko-ukraiński praktycznie stoi w miejscu od kilkunastu miesięcy „zwykła” piechota w wielu miejscach frontu wystarczy. Szczególnie gdy te pułki i bataliony piechoty podporządkowywane są samodzielnym brygadom zmechanizowanym wyposażonym w czołgi, bojowe wozy piechoty, transportery opancerzone i artylerię.

Piechota 3. Armii Ogólnowojskowej i 51. Armii Ogólnowojskowej nie zamyka tego tematu. Ostatnio w armii rosyjskiej pojawiły się kolejne pułki i bataliony piechoty, ale na pewno nie samodzielne w nazwie. Z tego faktu, zgodnie z rosyjską pragmatyką wynika, iż wchodzą one w skład jakiś dywizji.

Na razie wiadomo już o „tajemniczym” 67. Pułku Piechoty działającym w składzie lub wspierającym działanie 90. Dywizji Pancernej. Pojawiły się również bataliony piechoty o niskich numerach porządkowych jak:

• 11.Batalion Piechoty w 144.Dywizji Zmechanizowanej;
• 15.Batalion Piechoty w 3.Dywizji Zmechanizowanej;
• 28.Zbiorczy Batalion Piechoty w 60.Samodzielnej Brygadzie Zmechanizowanej;
• 29.Batalion Piechoty w 38.Samodzielnej Brygadzie Zmechanizowanej.

Ciekawa jest nazwa 28. Batalionu czyli 28-й сводный стрелковый батальон. Wskazywałaby ona na to, iż wchodzą w jej skład żołnierze zebrani z różnych innych pododdziałów lub jednostek.

Na koniec dla porządku należy jeszcze wspomnieć o reprezentacyjnym rosyjskim 1. Samodzielnym Siemionowskim Pułku Piechoty. Stacjonuje on w Moskwie i podlega Komendzie Ochrony Ministerstwa Obrony Rosji. Jego żołnierze pełnią służby i warty w różnych punkach Moskwy. Nie należy ich mylić z żołnierzami Pułku Prezydenckiego w Moskwie. Bowiem ten pułk podlega Komendzie Moskiewskiego Kremla, która wchodzi w skład Federalnej Służby Ochrony. Służba ta zajmuje się ochroną prezydenta Rosji, a żołnierze tego pułku pełnią służbę reprezentacyjną przy nim.

Jednostki piechoty, które pojawiły się ostatnio w armii rosyjskiej umykają obserwatorom i komentatorom wojny na Ukrainie. A chyba warto je odnotować i obserwować nadal. Być może, iż jednym z wniosków z tej wojny będzie renesans piechoty. Oczywiście nie jako rodzaju wojsk działającego samodzielnie. Ale może okazać się, iż w niektórych wojennych działaniach pozycyjnych jednostki piechoty mogą być skutecznym wsparciem dla jednostek zmechanizowanych i pancernych. Dodatkowo ich sformowanie i wyposażenie jest zdecydowanie tańsze.

Obecnie w niektórych krajach na świecie, w tym i w Polsce, istnieją jednostki piechoty, ale są one zazwyczaj aeromobilne. Jednostki te przeważnie nie posiadają ciężkich pojazdów, a na pole bitwy ich żołnierze są dostarczani za pomocą desantu spadochronowego z samolotów lub desantu ze śmigłowców. Później walczą już jak piechota, za to bardzo dobrze wyszkolona i wyposażona. Obecnie Rosjanie poszli krok dalej, bo formują jednostki piechoty, które na front dostają się tradycyjnymi metodami.