W dniu 15 grudnia bieżącego roku ministerstwo obrony Bułgarii zawarło umowę z rosyjską firmą RSK MiG na remont i czteroletni serwis 15 posiadanych samolotów MiG-29 (jeden z 16 posiadanych przez Bułgarię został utracony w wypadku w kwietniu 2012 roku). Wartość kontraktu wyniosła 49,3 mln dolarów. Teoretycznie kontrakt powinien być wynikiem rozpisanego na te usługi przetargu, ale rząd bułgarski prowadził rozmowy jedynie z rosyjska firmą. Stało się tak, gdyż minister Karakaczanow ogłosił iż jest to jedyny możliwy dostawca takich usług.

20 grudnia ministerstwo obrony Bułgarii ogłosiło zawieszenie realizacji umowy z koncernem RSK MiG. Powodem jest skarga ukraińskiej firmy Ukrinmash należącej do koncernu Ukroboronprom, która oprotestowała zawarcie umowy bez przetargu, a więc z naruszeniem zasad konkurencyjności. Firma oferuje bowiem m. in. usługi serwisowe i modernizacyjne samolotów MiG-29 i Su-27, które realizuje na rzecz sił powietrznych Ukrainy. Konkuruje również z rosyjskimi firmami na rynkach zagranicznych, oferując usługi związane z remontami, serwisem, wydłużaniem resursów i modernizacją.

Czytaj też: Zmodyfikowane MiG-29 dla Ukrainy

Ukraińska skarga spowodowała zawieszenie kontraktu z rosyjskim MiGiem, ale ma też znacznie istotniejsze efekty. Ponieważ wpłynęła ona de facto w ostatnich dniach bieżącego roku nie ma możliwości procedowania jej przed zamknięciem budżetu. Spowoduje to, co najmniej kilkumiesięczne opóźnienie w realizacji kontraktu z RSK MiG nawet, jeśli skarga Ukrinmash zostanie uznana za bezzasadną. Co najmniej kwartał potrwa więc nim pieniądze z budżetu państwa na rok następny będą mogły być skierowane do realizacji płatności za remont myśliwców MiG-29.

Cała sytuacja bardzo wzburzyła ministra Krasimira Karakaczanowa, który podczas konferencji prasowej określił działania ukraińskiej firmy jako „próbę sabotowania” planów ministerstwa dotyczących zawarcia bezpośredniej umowy z rosyjskim koncernem.

Ukraiński koncern nie posiada licencji ani możliwości do realizacji takich remontów (…) W praktyce to co zrobiono jest próbą sabotażu skierowanego przeciw decyzji ministerstwa obrony, aby bezpośrednio negocjować remonty nasze samoloty z firmą RSK MiG. Musimy ustalić, jakie były motywy tego działania – czy były to pobudki polityczne czy ekonomiczne tych, których niemile zaskoczyła decyzja ministerstwa obrony aby nie korzystać z pośredników.

Dla bułgarskiego ministra obrony obecna sytuacja to problem wielowymiarowy, ale to przede wszystkim ogromny cios wizerunkowy i polityczna porażka. Jest on bowiem zwolennikiem powrotu bułgarskiej sił zbrojnych pod skrzydła Rosji, pomimo przynależności do NATO. Całkiem niedawno, w październiku bieżącego roku, deklarował on nie tylko ponowne zawarcie lukratywnego dla koncernu MiG kontraktu na remonty myśliwców, ale również współpracę w zakresie remontów innych typów samolotów. Karakaczanow sugerował również, że Rosja wesprze Bułgarię w kwestii modernizacji obrony powietrznej, poprzez unowocześnienie używanych obecnie systemów S-300 i S-125 Newa. Oznaczałoby to, że Bułgaria, pomimo swego członkostwa w NATO, pozostanie zależna od Rosji w zakresie obrony powietrznej i systemów przeciwlotniczych na kolejną dekadę lub dłużej. Wszystko może być wynikiem rosyjskiego lobbingu, ale też walki o władzę i wpływy pomiędzy prezydentem, a rządem.

Znacznie dłużej, niż od czasu anulowania w kwietniu 2017 wyników przetargu na nowe myśliwce dla bułgarskich sił powietrznych minister obrony tego kraju Krasimir Karakaczanow starał się o wznowienie współpracy z Rosją w zakresie wsparcia eksploatacji posiadanych maszyn. Tym samym minister stał w opozycji do prezydenta i byłego dowódcy lotnictwa Rumena Radewa, który był przeciwnikiem powrotu do zależności od Rosji i zwolennikiem zakupu nowoczesnych myśliwców produkcji zachodniej. Stał się również w 2015 roku jednym z inicjatorów remontów silników myśliwców MiG-29 w Polsce. Nowy rząd zdecydował się na zerwanie tej współpracy po remoncie 6 silników, choć w perspektywie podpisane dwustronne porozumienie przewidywało również modernizację bułgarskich maszyn do standardu zbliżonego do ich polskich odpowiedników.

Czytaj także: Bułgaria w zbrojeniowych objęciach Moskwy. Zagrożenie dla NATO [ANALIZA]

W związku z anulowaniem w kwietniu 2017 roku przetargu, którego zwycięzcą był szwedzki Saab JAS39 Gripen, stan bułgarskiego lotnictwa jest tragiczny i wymagający interwencyjnych działań. Obecnie gotowe do lotu są nie więcej niż 3 samoloty MiG-29, wyposażone w silniki wyremontowane w Polsce. W związku z tym zwolennicy zbliżenia z Rosją intensywnie naciskają na wznowienie kontraktu z koncernem RSK MiG, pomimo iż dotychczasowa współpraca nie przebiegała zbyt korzystnie. Interwencyjnie pozyskane cztery nowe silniki RD-33 i sześć wysłanych do remontu dotarło z Rosji z opóźnieniem i z niepełną dokumentacja, co uniemożliwiło ich instalację. Skutkiem długotrwałej niezdolności do obrony własnej przestrzeni powietrznej Bułgaria zdecydowała się w 2016 roku zmienić prawo, aby umożliwić użycie w tym celu maszyn sojuszniczych. Obecnie przestrzeni powietrznej tego kraju strzegą włoskie Eurofightery.

Tymczasem wstępując do sojuszu Bułgaria zobowiązała się do 2016 roku posiadać co najmniej osiem nowoczesnych myśliwców zgodnych ze standardem NATO. Cztery maszyny miały posłużyć do obrony przestrzeni powietrznej kraju, a pozostałe mogłyby być wykorzystywane w misjach sojuszniczych. Obecna sytuacja nie jest więc tylko zagrożeniem dla bezpieczeństwa Bułgarii, ale również naruszeniem zobowiązań wobec NATO. Niestety, rozwiązanie jakie w tej kwestii wybrał minister Karakaczanow oznacza de facto dalszy powrót jego ojczyzny do strefy wpływów militarnych Rosji. Niebawem może się okazać, że zarówno Turcja jak i Bułgaria będą korzystać ze sprzętu serwisowanego i dostarczanego przez Rosję, pozostając jednocześnie istotnymi członkami NATO w regionie Morza Czarnego.