W piątek na stronach internetowych amerykańskiej Defense Security Cooperation Agency (DSCA) ma nastąpić publikacja notyfikacji Kongresu na sprzedaż Polsce systemu Patriot produkowanego przez koncern Raytheon. Ma to otworzyć drogę do dalszych działań, w szczególności złożenia przez Amerykanów projektu umowy (ang. Letter of Offer and Acceptance, LOA), co jest istotnym krokiem na drodze do podpisania kontraktu.

Podczas spotkania internautami (Tweet Up) w czwartek w Warszawie szef MON podkreślił, że amerykańska oferta i jej wycena będą dotyczyły zbioru technologii, z których polski MON dopiero wybierze to, co uzna za przydatne.

Tak, jak od początku zakładaliśmy, na ten system przeznaczamy 30 mld zł. Wybierzemy te technologie offsetowe, które są niezbędne Polsce i mieszczą się w zakładamy z góry przez nas budżecie finansowym.

Zdaniem ministra notyfikacja oznacza zakończenie negocjacji. – Teraz będzie przedstawiona nam przez Amerykanów oferta – dodał szef MON.

Z jednej strony jest strony jest to kwestia zgody na sprzedaż systemu Patriot, a z drugiej strony oferta offsetowa, z której wybierzemy te systemy, zdolności offsetowe, technologie, które są po pierwsze najbardziej konieczne polskiej armii, no i które sprawiają, że będziemy zdolni rozszerzać polskie zdolności przemysłowe i realizować to, co jest nam najbardziej potrzebne. Ale zapewne nie cała ta oferta będzie przez nas przyjęta, bo też nie ma takiego wymogu, bo to już nie są negocjacje

Notyfikacja i zatwierdzenie transakcji przez Kongres będzie oznaczało w praktyce, że administracja amerykańska będzie mogła złożyć Polsce ofertę rządową (LOA) w związku z programem Wisła.

Amerykański system zakupów uzbrojenia w ramach procedury międzyrządowej Foreign Military Sales wymaga, aby Kongres był notyfikowany przed finalizacją transakcji przekraczającej odpowiednie wartości progowe. Po wydaniu wstępnej zgody przez Departament Stanu notyfikację dla Kongresu przesyła agencja DSCA, zajmująca się realizacją programów współpracy zbrojeniowej.

Dokumenty notyfikacji agencji DSCA są też z reguły przez nią upubliczniane. W każdej takiej informacji znajduje się m.in. maksymalna kwota, jak i proponowany zakres transakcji. Po zatwierdzeniu transakcji przez Kongres (co w tym wypadku jest niemal pewne, zważywszy na deklarację ministra, jak i szerokie wsparcie USA dla wschodniej flanki i modernizacji uzbrojenia państw NATO) może zostać przedstawiona oferta rządowa (Letter of Offer and Acceptance). Zaakceptowanie LOA przez rząd państwa pozyskującego sprzęt jest równoznaczne z uruchomieniem realizacji transakcji.

Warto podkreślić, że w dokumencie notyfikującym sprzedaż pokazywane są maksymalne ceny i zakresy transakcji, co oznacza, że ostateczna kwota może być niższa, niż we wniosku do Kongresu. Przykładowo, zatwierdzona w 2014 roku modernizacja polskich F-16 wraz z integracją i dostawą pocisków JASSM miała kosztować do 500 mln USD, a ostateczna cena wyniosła według deklaracji przedstawicieli ówczesnego resortu obrony około 250 mln USD.

Bazą dla LOA są wniosek Letter of Request (w wypadku programu Wisła aktualizację przesłano pod koniec marca), jak i prowadzone negocjacje. Samo wyrażenie zgody przez Kongres, czy nawet złożenie oferty nie są równoznaczne z podpisaniem kontraktu, aczkolwiek notyfikacja agencji DSCA dostarcza na ogół istotnych informacji o możliwym zakresie i cenie transakcji.

Zaakceptowanie zakupu Patriotów przez Kongres będzie ważnym krokiem do finalizacji programu Wisła. Zgodnie z niewiążącym memorandum przyjętym przez stronę polską i amerykańską w lipcu br., LOA na pierwszy etap Wisły ma być przekazane do końca br., a na drugą fazę – do końca 2018 roku. W niedawnym wywiadzie dla PAP prezes Raytheon Integrated Defense Systems Wes Kremer zapowiedział, że LOA może zostać przedstawiona jeszcze w listopadzie. 

Polska zamierza pozyskać Patrioty w dwóch etapach. Zgodnie z memorandum zawartym w lipcu br., w pierwszej fazie do 2022 roku miałyby zostać dostarczone dwie baterie Patriot ze zintegrowanym modułowym systemem dowodzenia IBCS, uzbrojone w pociski PAC-3 MSE, a oferta rządowa (LOA) – przekazana do końca br. Druga faza ma obejmować baterie z radarem dookólnym i rakietami SkyCeptor, przewidziano złożenie oferty rządowej do końca 2018 roku. Przebieg drugiego etapu może jednak być determinowany np. przez program LTAMDS, w ramach którego armia amerykańska poszukuje nowego dookólnego radaru obrony powietrznej, czy wysiłki w celu integracji SkyCeptora.

Czytaj więcej: Kontrakty na przeciwlotniczy radar US Army. Trafi do Polski? [ANALIZA]

Założeniem władz RP jest więc pozyskanie Patriotów w konfiguracji nowszej niż istniejąca, uwzględnia się też transfer technologii. Uzyskano już tzw. yockey waiver – zgodę na nabycie systemu IBCS równolegle z armią amerykańską, zanim trafi on do produkcji seryjnej.

Czytaj więcej: IBCS połączy polską tarczę [WYWIAD]

We wrześniu minister Antoni Macierewicz poinformował o otrzymaniu od Raytheon propozycji przyspieszonych dostaw, zakładającej użycie systemu dowodzenia produkowanego przez ten koncern jako rozwiązania przejściowego i integrację IBCS wtedy, kiedy będzie on dostępny (równolegle z armią amerykańską), bez zwiększania kosztu całego zakupu. Niezależnie od przyjęcia bądź odrzucenia tej propozycji, niezmienne pozostają wcześniej zdefiniowane wymagania offsetowe na I etap Wisły.

Czytaj więcej: Patrioty w 2020 roku? Macierewicz o nowej ofercie dla Wisły

13 października koncern Raytheon złożył ofertę offsetową dotyczącą pierwszego etapu programu. Minister obrony Antoni Macierewicz stwierdził 25 października w TV Republika: "Liczymy na to, że baterie będą dostarczone w roku 2019". W odniesieniu do oferty offsetowej wskazał: "I ona jest, jak powiedziano, zgodna z założeniami jakie były formułowane przez stronę polską".

Czytaj więcej: Macierewicz krytycznie o systemie zakupów. Narew z Brytyjczykami?

Z kolei w wywiadzie dla "Rzeczpospolitej" szef MON zaznaczył, że decyzja w sprawie przyjęcia lub odrzucenia przyspieszonej oferty dostaw systemu Patriot ma zostać podjęta w ciągu miesiąca. Podkreślił, że obejmuje ona "możliwość posiłkowania się dotychczasową konstrukcją" zestawu przeciwrakietowego i przeciwlotniczego Patriot do czasu aż system IBCS stanie się dostępny.

Szef MON zwrócił uwagę na utrzymanie założenia wdrożenia systemu IBCS równolegle z armią amerykańską (w ramach specjalnej procedury yockey waiver, na którą Polska otrzymała już wcześniej zgodę), jak i wprowadzenia tego systemu w ramach jednej ceny, bez zwiększania kosztu baterii pozyskiwanych w I etapie programu Wisła.

Czytaj więcej: Macierewicz: Liczymy na Patrioty w 2019 roku. Zwiększenie budżetu pozwoli wzmocnić armię

Rafał Lesiecki i Jakub Palowski