Amunicja czołgowa dla Ukrainy

Wojna na Ukrainie - raport specjalny Defence24.pl

Amunicja ze zubożonego uranu

Oczywiście Rosjanie najbardziej protestują przeciwko dostarczeniu, amunicji APFSDS z rdzeniem wykonanym ze stopu zubożonego uranu (U-238). Głównym krytykiem jest zasiadający w OSCE Konstantin Gawriłow, który zarzucił że stosowanie amunicji tego typu zagraża środowisku, jak więc naprawdę wygląda sprawa tej amunicji?

Amunicja taka ma wiele zalet, po pierwsze w trakcie procesu penetracji pancerza, rdzeń ulega zjawisku adiabatycznego ścinania, mówiąc potocznie, samoostrzy się, co poprawia jego zdolności do przebicia pancerza.

Po drugie, w procesie penetracji pancerza, penetrator ulega ścieraniu w wyniku czego powstaje pył z cząsteczkami zubożonego uranu, pył ten jest piroforyczny, tzn. ulega samozapłonowi w kontakcie z cząsteczkami powietrza, co oczywiście ma dodatkowy czynnik rażący w wyniku przebicia pancerza.

Minusem oczywiście jest fakt, że zubożony uran jest metalem ciężkim, a więc jest toksyczny dla istot żywych. Mniejszym problemem jest radioaktywność, albowiem zubożony uran ma poziom promieniowania o około połowę niższy niż w wypadku uranu naturalnego.

Innymi słowy, promieniowanie zubożonego uranu, jest około czterokrotnie większe niż promieniowanie naturalne, więc nie wpływa na zdrowie człowieka. Sytuacja zmienia się, gdy zubożony uran dostanie się do wnętrza organizmu, na przykład w formie wdychanego pyłu powstałego w wyniku ścierania się penetratora z zubożonego uranu.

Związki chemiczne uranu kumulują się głównie w kościach, gdzie nawet niewielkie promieniowanie oraz oczywiście efekty trujące metali ciężkich, są bardzo szkodliwe.

Tym nie mniej, przekazanie przez USA i Wielką Brytanię (oraz Francję?) amunicji APFSDS z rdzeniami ze zubożonego uranu do armat czołgowych, wydaje się raczej mało prawdopodobne.

Amunicja z wolframu

W wypadku amunicji APFSDS z rdzeniami wolframowymi, wykorzystuje się spieki lub stop wolframu. Jednak wbrew powszechnie panującej opinii, wolfram również jest szkodliwy, szczególnie w formie stopów z różnymi domieszkami, pyły powstające ze ścierających się penetratorów wykonanych z takich stopów wolframu, również mogą powodować choroby nowotworowe oraz inne schorzenia.

Można się spodziewać że Ukraińcy otrzymają jednak właśnie amunicję APFSDS, zawierającą penetratory ze spieków lub stopów wolframu, gdyż jest to w Europie najpopularniejsza amunicja tego typu.

Oczywiście starsze modele penetratorów ze spieków lub stopów wolframu mają swoje ograniczenia, mianowicie w procesie penetracji tępią się, co obniża ich zdolności do przebicia pancerza, choć obecnie powoli wdrażane są do produkcji penetratory ze stopów wolframu nowej generacji, które podobnie jak te wykonane ze stopów zubożonego uranu, również ulegają zjawisku adiabatycznego ścinania.

Ale jakie typy amunicji mogą zostać przekazane Ukrainie? Jeżeli chodzi o czołgi NATO uzbrojone w gładkolufowe armaty kaliber 120 mm strzelające amunicją standardu NATO kaliber 120x570 mm, wybór jest szeroki.

W przypadku czołgów i M1 Abrams, można spodziewać się że Amerykanie mogą zaoferować amunicję rodziny KEW, konkretnie KEW-A1 lub najnowszą KEW-A4. KEW-A1 nie jest najnowocześniejszą amunicją tego typu, ale ma nadal dość dobre zdolności do przebicia pancerzy rosyjskich czołgów, szczególnie starszych i nie chronionych ciężkim wybuchowym pancerzem reaktywnym.

KEW-A4 jest natomiast amerykańskim odpowiednikiem niemieckiej amunicji DM63, w wypadku Niemiec dostarczona może zostać właśnie amunicja DM63 lub jej nieco starsza wersja DM53 (różnice są minimalne, głównie w zastosowanym ładunku miotającym). Tego typu amunicja jest bardzo nowoczesna i zdolna do pokonywania pancerzy kompozytowych ekranowanych wybuchowym pancerzem reaktywnym, czyli może stanowić zagrożenie nawet dla najnowszych, seryjnie produkowanych czołgów rosyjskich.

Co więcej, amunicję APFSDS kaliber 120x570 mm z rdzeniem ze spieków lub stopów wolframu, może dostarczać również Polska, która posiada własny wzór czyli Pz531 Mk1, a w opracowaniu jest kolejny wariant Pz531 Mk2. Także w razie potrzeby, państwa NATO mogą zapewnić stabilne dostawy tego typu amunicji dla Ukrainy.

Ciekawsza sytuacja jest z czołgami Challenger 2, które mają być dostarczone przez Wielką Brytanię, ze względu na zastosowanie armaty L30A1 kaliber 120 mm o gwintowanym przewodzie lufy, do tego, strzelającą amunicją dzieloną na trzy części.

Co prawda podstawowym typem amunicji APFSDS jest L27A1 CHARM3, który posiada rdzeń wykonany ze stopu zubożonego uranu, dostępne są jednak alternatywy, produkowane również na eksport (Oman, Jordania).

Przede wszystkim, podstawowym typem amunicji z rdzeniem wolframowym, jest seria pocisków L23A1 i L23A2. Obecnie produkowane są pociski L23A2, które dostarczane są między innymi dla armii Omanu oraz Jordanii.

Zdolności do pokonywania pancerzy nowoczesnych czołgów w wypadku tej amunicji, są dość ograniczone, i porównywalne ze stosowaną radziecką amunicją 125 mm, z lat 80., taką jak 3BM22, 3BM26 czy 3BM29.

Nowocześniejszą alternatywą są pociski L28A1 i L28A2, jest to już amunicja o osiągach porównywalnych z nowoczesną amunicją do armat gładkolufowych kaliber 120 mm. Co istotne, amunicja ta jest również kupowana przez armię brytyjską a więc zapas tej amunicji oraz możliwości jej produkcji powinny być zabezpieczone.

Podsumowanie

Oczywiście potrzebne są także inne typy amunicji, szczególnie odłamkowo-burzącej. Taka amunicja również jest dostępna, choćby polskiej produkcji naboje Pz511, jak również niemiecka amunicja DM11, tudzież amerykańska amunicja IM HE-T produkowana przez amerykańską firmę GD-OTS.

Co do szkodliwości amunicji APFSDS dla środowiska, prawda jest natomiast taka, że amunicja w której stosuje się rdzenie ze stopów wolframu, jest tak samo szkodliwa jak amunicja ze stopów zubożonego uranu, a obecnie nadal nie opracowano materiału o pożądanych właściwościach, który mógłby zastąpić oba te metale ciężkie.