Gen. Gromadziński: Co powinieneś wiedzieć o rekonwersji w wojsku?

Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi pomoc konwersyjną są:

• ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (art. 236), dalej jako: ustawa 
• rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 maja 2022 r. w sprawie korzystania z pomocy w zakresie doradztwa zawodowego, przekwalifikowania, pośrednictwa pracy i odbywania praktyk zawodowych przez żołnierzy zawodowych 

W niniejszym artykule skupiono się jedynie na pomocy konwersyjnej w zakresie przekwalifikowania zawodowego rozumianego jako zmiana posiadanych kwalifikacji zawodowych na inne, celem wykonywania nowego zawodu, nabycia nowych kwalifikacji w ramach tego samego zawodu, uzyskania innych kwalifikacji zawodowych niezbędnych do funkcjonowania na rynku pracy, uzyskania certyfikatu, licencji, zdania egzaminu lub uzyskania wpisu na listę uprawnionych do wykonywania zawodu (art. 236 ust. 8 pkt 1 ustawy). 

Istotnym jest, aby zajęcia (kursy, szkolenia, studia podyplomowe itp.) odbywały się na terenie Polski i  były realizowane przez podmiot posiadający uprawnienia do prowadzenia tego typu działalności. Co ważne, zajęcia mogą również odbywać się w formie on-line. 

Uprawnionymi do uzyskania pomocy konwersyjnej są: 

• żołnierz zawodowy,
• żołnierz zawodowy zwolniony z zawodowej służby wojskowej, a także 
• małżonek oraz dzieci pozostające na utrzymaniu żołnierza zawodowego, który zaginął lub poniósł śmierć w związku z wykonywaniem zadań służbowych albo zmarł w okresie 3 lat po zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej w następstwie wypadku lub choroby pozostających w związku z wykonywaniem zadań służbowych. 

Żołnierz zawodowy oraz były żołnierz zawodowy może skorzystać z pomocy rekonwersyjnej jeżeli: 

• pełnił służbę co najmniej 4 lata, 
• został zwolniony z zawodowej służby wojskowej wskutek ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do pełnienia zawodowej służby wojskowej wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej.  

Z pomocy rekonwersyjnej nie może skorzystać żołnierz zawodowy zwolniony ze służby wojskowej z powodu: 

• zrzeczenia się obywatelstwa polskiego; 
• wybrania na posła, w tym do Parlamentu Europejskiego, senatora, na kierownicze stanowisko państwowe obsadzane na podstawie wyboru oraz do organów wykonawczych samorządu terytorialnego; 
• złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego; 
• utraty stopnia wojskowego albo degradacji; 
• prawomocnego orzeczenia o wymierzeniu kary dyscyplinarnej usunięcia z zawodowej służby wojskowej; 
• prawomocnego orzeczenia środków karnych pozbawienia praw publicznych, wydalenia z zawodowej służby wojskowej lub zakazu wykonywania zawodu żołnierza zawodowego; 
• skazania prawomocnym wyrokiem sądu na karę pozbawienia wolności lub aresztu wojskowego bez warunkowego zawieszenia jej wykonania; 
• prawomocnego ukarania przez organ właściwego samorządu zawodowego karą zawieszenia lub pozbawienia prawa wykonywania zawodu (specjalności zawodowej), o ile brak jest możliwości wyznaczenia tego żołnierza na inne stanowisko służbowe. 

Poniżej przedstawiamy wymogi formalne wniosku w zakresie przekwalifikowania zawodowego: 

1. imię i nazwisko; 
2. stopień wojskowy; 
3. numer PESEL; 
4. adres zamieszkania (adres do korespondencji) i numer telefonu kontaktowego; 
5. adres jednostki wojskowej; 
6. rodzaj oczekiwanej pomocy; 
7. nazwę ośrodka szkolenia lub nazwę instytucji organizującej praktykę zawodową (adres, NIP, REGON); 
8. termin i miejsce realizacji pomocy; 
9. przewidywane koszty pomocy; 
10. informacje dotyczące uzyskanej dotychczas pomocy; 
11. uzasadnienie wyboru rodzaju oczekiwanej pomocy.

Organem właściwym do wydawania decyzji w sprawach przekwalifikowania zawodowego, przejazdów i zakwaterowania jest Dyrektor Wojskowego Biura Emerytalnego (WBE), właściwy ze względu na miejsca zamieszkania uprawnionego.  

Organem odwoławczym od decyzji wydanych przez Dyrektora WBE jest Dyrektor Departamentu Spraw Socjalnych w Ministerstwie Obrony Narodowej. 

Druki wniosków oraz dokumentów do wypełnienia dostępne są na stronach internetowych Centralnego Ośrodka Aktywizacji Zawodowej lub Ośrodków Aktywizacji Zawodowej, w zakładce Aktualności – Wzory dokumentów (dla poszczególnych grup uprawnionych). 

Żołnierz zawodowy, który planuje odejście na emeryturę, na 6 miesięcy przed zwolnieniem z zawodowej służby wojskowej (a następnie przez dwa i pół roku po odejściu ze służby) może korzystać na terenie kraju z przekwalifikowania zawodowego, za pisemną zgodą dowódcy jednostki wojskowej. 

Składa on wniosek w zakresie przekwalifikowania zawodowego do Dyrektora WBE, za pośrednictwem dowódcy jednostki wojskowej, w której pełni służbę, do którego dołącza: 

1. wypowiedzenie stosunku służbowego zawodowej służby wojskowej lub decyzję o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej, a w przypadku żołnierza nieposiadającego tych dokumentów - poświadczone przez dowódcę jednostki wojskowej oświadczenie o planowanej dacie zwolnienia z zawodowej służby wojskowej; 
2. uprzednią, pisemną zgodę dowódcy jednostki wojskowej na odbycie przekwalifikowania zawodowego; 
3. zaświadczenie dowódcy jednostki wojskowej o posiadanej wysłudze lat służby wojskowej, w tym zawodowej służby wojskowej; 
4. zaświadczenie z ośrodka szkolenia o uprawnieniach do prowadzenia szkoleń. 

Wniosek należy złożyć przed rozpoczęciem przekwalifikowania zawodowego.

Żołnierz zawodowy zwolniony z zawodowej służby wojskowej wniosek o pomoc w zakresie przekwalifikowania zawodowego składa do dyrektora WBE za pośrednictwem dyrektora Centralnego Ośrodka Aktywizacji Zawodowej lub kierownika Ośrodka Aktywizacji Zawodowej albo szefa wojskowego centrum rekrutacji, właściwego dla miejsca zamieszkania uprawnionego, według swojego wyboru, w terminie do 2 lat od dnia zwolnienia z zawodowej służby wojskowej; pomoc w zakresie przekwalifikowania zawodowego trwać może maksymalnie dwa i pół roku od dnia zwolnienia z zawodowej służby wojskowej.  

Do wniosku dołącza: 

1. decyzję o zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej oraz - w przypadku żołnierza zawodowego, o którym mowa w art. 236 ust. 7 ustawy - decyzję o przyznaniu świadczeń odszkodowawczych z tytułu wypadku lub choroby pozostających w związku z pełnieniem służby wojskowej poza granicami państwa; 
2. dokument potwierdzający posiadaną wysługę lat służby wojskowej, w tym zawodowej służby wojskowej; 
3. zaświadczenie z ośrodka szkolenia o uprawnieniach do prowadzenia szkoleń. 

Małżonek żołnierza zawodowego, który zaginął lub poniósł śmierć w związku z wykonywaniem zadań służbowych, składa wniosek do dyrektora WBE za pośrednictwem dyrektora Centralnego Ośrodka Aktywizacji Zawodowej lub kierownika Ośrodka Aktywizacji Zawodowej albo szefa wojskowego centrum rekrutacji, właściwego dla miejsca zamieszkania, według swojego wyboru.  

Do wniosku dołącza: 

1. odpis skrócony aktu małżeństwa; 
2. dokument potwierdzający zaginięcie lub śmierć żołnierza zawodowego w związku z wykonywaniem zadań służbowych; 
3. zaświadczenie z ośrodka szkolenia o uprawnieniach do prowadzenia szkoleń. 

Dziecko pozostające na utrzymaniu żołnierza zawodowego, który zaginął lub poniósł śmierć w związku z wykonywaniem zadań służbowych, lub jego opiekun prawny składa wniosek do dyrektora WBE za pośrednictwem dyrektora Centralnego Ośrodka Aktywizacji Zawodowej lub kierownika Ośrodka Aktywizacji Zawodowej albo szefa wojskowego centrum rekrutacji, właściwego dla miejsca zamieszkania uprawnionego, według swojego wyboru. 

Do wniosku dołącza: 

1. odpis skrócony aktu urodzenia; 
2. dokument potwierdzający zaginięcie lub śmierć żołnierza zawodowego w związku z wykonywaniem zadań służbowych; 
3. zaświadczenie z ośrodka szkolenia o uprawnieniach do prowadzenia szkoleń; 
4. oświadczenie o stanie cywilnym; 
5. zaświadczenie o pobieraniu nauki; 
6. orzeczenie o niepełnosprawności - w przypadku dzieci, które stały się całkowicie niezdolne do pracy lub niezdolne do samodzielnej egzystencji przed ukończeniem 25 roku życia 

Wyjątek w zakresie czasu korzystania z pomocy rekonwersyjnej stanowią żołnierze zawodowi, którzy zostali zwolnieni z zawodowej służby wojskowej wskutek ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do pełnienia zawodowej służby wojskowej wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej pełnionej poza granicami państwa w celu udziału: 

• w konflikcie zbrojnym lub dla wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych, 
• w misji pokojowej, 
• w akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom, 
• w ewakuacji obywateli RP 
• małżonek oraz dzieci pozostające na utrzymaniu żołnierza zawodowego, który zaginął lub poniósł śmierć, w związku z wykonywaniem zadań służbowych, którzy mogą skorzystać z pomocy rekonwersyjnej bezterminowo. 

W ramach pomocy finansowej związanej z przekwalifikowaniem zawodowym pokrywane są koszty: 

• szkolenia organizowanego przez uprawnioną instytucję – do wysokości 60 proc. najniższego uposażenia zasadniczego żołnierza zawodowego obowiązującego w dniu 1 stycznia roku kalendarzowego, w którym zainteresowany wystąpił po raz pierwszy z wnioskiem o udzielenie pomocy w przekwalifikowaniu zawodowym 
• przejazdów z miejsca zamieszkania do ośrodka szkolenia, w którym następuje przekwalifikowanie zawodowe i z powrotem - do wysokości równowartości 20 przejazdów, których koszt jednostkowy nie przekracza ceny biletu jednorazowego w 2 klasie pociągu według taryfy pośpiesznej, z uwzględnieniem przysługujących ulg, z wyjątkiem biletów na miejsca rezerwowane, sypialne lub miejsca do leżenia;  
• zakwaterowania w okresie przekwalifikowania zawodowego - do wysokości równowartości 30 noclegów, których koszt jednostkowy nie przekracza 300 proc. ryczałtu za noclegi, określonego w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju. 

Warunkiem pokrycia kosztów przejazdów oraz zakwaterowania jest odbywanie kursu/szkolenia w odległości powyżej 50 km w jedną stronę. 

Od 1 stycznia 2024 r. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia 16 lutego 2024 r. w sprawie stawek uposażenia zasadniczego żołnierzy zawodowych najniższe uposażenie zasadnicze  wynosi 6.000,00 zł, stąd wysokość limitu to 3.600,00 zł 

Wysokość możliwej do uzyskania pomocy finansowej w przypadku żołnierzy zawodowych oraz byłych żołnierzy zawodowych uzależniona jest od wysługi lat służby wojskowej i wynosi: 

1. po 4 latach służby wojskowej - 100 proc. limitu (3.600 zł) 
2. po 9 latach służby wojskowej - 200 proc. limitu (7.200 zł) 
3. po 15 latach służby wojskowej - 300 proc. limitu (10.800 zł) 

Małżonkowi oraz dzieciom żołnierza, który zaginął lub poniósł śmierć podczas wykonywania zadań służbowych lub zmarł w okresie 3 lat po zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej w następstwie wypadku lub choroby pozostającej w związku z wykonywaniem zadań służbowych, jak i żołnierzom zawodowym zwolnionym z zawodowej służby wojskowej wskutek ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do pełnienia zawodowej służby wojskowej z przyczyn, o których mowa w art. 236 ust. 3 i ust. 7 ustawy (wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej pełnionej poza granicami państwa, związanej z realizacją wskazanych powyżej celów albo wskutek wypadku pozostającego w związku z pełnieniem czynnej służby wojskowej albo choroby powstałej w związku ze szczególnymi właściwościami lub warunkami służby wojskowej) przysługuje limit w wysokości 300 proc.

Limit, o którym mowa dotyczy jedynie pokrycia kosztów przekwalifikowania zawodowego, czyli kursy/szkolenia/studiów itp. Do limitu nie wlicza się środków na pokrycie kosztów przejazdów i zakwaterowania. 

Pokrycia kosztów przekwalifikowania zawodowego (opłaty za kurs, szkolenie, studia itp.) dokonuje dyrektor WBE: 

1. uprawnionym żołnierzom zawodowym: po zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej - przez wypłatę środków finansowych po przedstawieniu oryginału dokumentu potwierdzającego opłacenie kosztów przekwalifikowania zawodowego oraz oryginału dokumentu potwierdzającego ukończenie przekwalifikowania zawodowego z wynikiem pozytywnym; 
2. uprawnionym byłym żołnierzom zawodowym oraz małżonkom i dzieciom - w sposób wskazany w pkt 1 albo przez przekazanie środków finansowych na rachunek płatniczy ośrodka szkolenia realizującego przekwalifikowanie zawodowe na podstawie oryginału faktury lub rachunku wystawionego przez tę instytucję. 

Pokrycia kosztów przejazdów i zakwaterowania dokonuje: 

1. uprawnionym żołnierzom zawodowym - dowódca jednostki wojskowej  
2. uprawnionym byłym żołnierzom zawodowym oraz małżonkom i dzieciom - dyrektor WBE 
3. na podstawie złożonego oświadczenia o faktycznie poniesionych kosztach potwierdzonych oryginałami dowodów wpłaty, rachunków i biletów do wysokości, o której była mowa powyżej. 

W sytuacji nieukończenia szkolenia (kursu, studiów itp.) postępowanie w sprawie zwrotu kosztów wszczyna i prowadzi organ wypłacający świadczenie. Uprawniony jest zobowiązany do zwrotu środków finansowych w ciągu 14 dni od dnia doręczenia wezwania od organu, w którym organ wskazuje kwotę podlegającą zwrotowi oraz numer rachunku bankowego.  

Kończąc artykuł zachęcam do podnoszenia swoich kalifikacji, do ciągłego poszukiwania niezbędnej wiedzy, tak aby być konkurencyjnym na cywilnym rynku pracy.  Nie bójcie się odważyć na zupełnie nowe obszary szkolenia lub kształcenia. Pamiętajcie, że możecie odkryć w sobie takie pokłady energii, które przełożą się na pozyskanie ciekawej i dającej dużo satysfakcji pracy.  

Służba wojskowa jest Waszym atutem na cywilnym rynku pracy, ponieważ świadczy o waszych umiejętnościach i zdolnościach pracy w dużym i dynamicznym zespole, a to bardzo cenione umiejętności.

Autor: gen. broni, dr Jarosław Gromadziński