MSPO 2023: Polski radar dalekiego zasięgu i armaty 35 mm

Polski przemysł już od kilkudziesięciu lat zapewnia nowoczesne wyposażenie radiolokacyjne dla polskich sił zbrojnych. Obecnie najważniejszym producentem radarów w Polsce jest spółka PIT RADWAR, która w czasie MSPO prezentuje głównie dwie klasy stacji radiolokacyjnych: dalekiego zasięgu (P-18PL) i krótkiego zasięgu (BYSTRA).

Mobilny radar wstępnego wykrywania dalekiego zasięgu typu P-18PL

Radar P-18PL to opracowana w ramach projektu współfinansowanego przez NCBiR stacja radiolokacyjnego dalekiego zasięgu (z zasięgiem instrumentalnym 900 km) pracująca w pasmie metrowym (VHF). Wykorzystywane pasmo pozwala nie tylko na wykrywanie klasycznych obiektów powietrznych (w tym śmigłowców w zawisie), ale również celów o obniżonej, skutecznej powierzchni odbicia (stealth), w tym balistycznych. P-18PL może więc być również wykorzystywany jako radar obserwacyjny wstępnego wykrywania dla potrzeb rakietowych systemów obrony przeciwlotniczej „Wisła" i „Narew" (z podłączeniem ich do Zintegrowanego Systemu Dowodzenia Obroną Przeciwlotniczą i Przeciwrakietową IBCS - Integrated Air and Missile Defense Battle Command System).

W odróżnieniu od pracujących również w paśmie VHF i wykorzystywanych nadal w Polsce radarów P-18 „Laura", stacja P-18PL jest trójwspółrzędna. Daje więc możliwość określenie odległości, azymutu i wysokości wykrytego obiektu. Uzyskano to wprowadzając antenę aktywną AESA (Active Electronically Scanned Array) z elektronicznie sterowaną wiązką nadawczą i cyfrowym formowaniem wiązek odbiorczych w płaszczyźnie azymutu i elewacji. Rolę nadajnika w składanym systemie antenowym pełnią półprzewodnikowe moduły nadawczo-odbiorcze chłodzone powietrzem, zbudowane w oparciu o komercyjne tranzystory (ang. COTS – commercial off-the-shelf) rozmieszczone w kolumnach antenowych.

Stacja pomimo swojej wielkości ma wysoką mobilność i może osiągnąć gotowość bojową z pozycji marszowej w czasie mniejszym niż trzydzieści minut. W jej komplecie jest również interrogator systemu identyfikacji radiolokacyjnej „swój-obcy" IFF. Radar ma możliwość współpracy z wszystkimi systemami dowodzenia Sił Powietrznych oraz OPL wykorzystywanymi w WP.

Zdolna Do Przerzutu Stacja Radiolokacyjna BYSTRA

Drugą stacją radiolokacyjną prezentowaną przez PIT RADWAR na MSPO 2023 jest BYSTRA. W odróżnieniu od P-18PL jest, to radar krótkiego zasięgu (zasięg instrumentalny 80 km) z pokryciem w elewacji do 70° i czasem odświeżania informacji 2 s. Jest to stacja koncepcyjnie przypominająca radar mobilny SOŁA wykorzystywany przez Wojska Lądowe przede wszystkim dla zabezpieczenia potrzeb kołowych, Samobieżnych Przeciwlotniczych Zestawów Rakietowych POPRAD.

W odróżnieniu od SOŁY mającej pasywną antenę ścianowa na pasmo S, BYSTRA wykorzystuje już z aktywną anteną ścianową AESA (Active Electronically Scanned Array) na pasmo C o strukturze wierszowej, której każdy element jest połączony do oddzielnego układu nadawczo - odbiorczego. W ten sposób uzyskano m.in. możliwość: elektronicznego sterowania położeniem wiązki nadawczej z półprzewodnikowymi modułami nadawczymi chłodzonymi cieczą, cyfrowego formowania wiązek odbiorczych, cyfrowej syntezy, kodowania i dopasowanej filtracji sygnałów, estymacji współrzędnych (charakteryzującą się wysoką dokładnością pomiaru współrzędnych kątowych: i zastosowania układu śledzącego z algorytmem wielohipotezowym.

Dzięki stosunkowo niewielkim wymiarom i wadze, radar BYSTRA (podobnie jak SOŁA) został zamontowany na pojedynczym, małym, kołowym pojeździe opancerzonym AMZ ŻUBR P o nośności 3,5 t. Na samochodzie tym poza podstawowymi podzespołami kompleksu radarowego wraz z układami rozwijania umieszczono m.in.: urządzenia łączności (radiowej i przewodowej), układy nawigacji (GPS i inercyjny), podsystem zasilania wraz z agregatem prądotwórczym, dwa stanowiska operatorskie (w tym jedno przenośne) i elementy pomocnicze (układy chłodzenia, stacja meteo i inne).

W zestawie BYSTRA jest jeszcze holowana przyczepa, w której znajduje się oddzielny system nadawczy (decoy) - imitator sygnałów radiolokacyjnych z własnym źródłem zasilania. Dzięki temu można w oddaleniu od właściwego radaru postawić fałszywy system radiolokacyjny, pozorujący pracę i odciągający nadlatujących pociski antyradarowe. BYSTRA to pierwsza, polska stacja radiolokacyjna wyposażone w tego rodzaju rozwiązanie.

Kolejnymi elementami uzupełniającymi kompleks jest dodatkowy radar pomocniczy do wykrywania dronów i śmigłowców - z niewielką anteną ścianową umieszczoną z tyłu anteny głównej (back to back) oraz interrogator (urządzenie zapytujące) systemu identyfikacji radiolokacyjnej „swój-obcy" IFF pracujący w formacie Mark XIIA (z tajnym modem 5).

Dzięki tym rozwiązaniom BYSTRA jest wysoce mobilnym radarem wielozadaniowym. Jej głównym zadaniem jest oczywiście wskazywaniem celów dla naziemnych systemów przeciwlotniczych, ale stacje tego typu mogą być również wykorzystywane jako:

• uzupełnienie systemu radiolokacyjnego nadzoru polskiej przestrzeni powietrznej (dzięki zdolności do wykrywania i śledzenia praktycznie wszystkich obiektów powietrznych, takich jak samoloty bojowe, śmigłowce - również w zawisie, bezzałogowe statki powietrzne i rakiety manewrujące);

• do wykrywania i wskazywania celów dla systemów artyleryjskich (dzięki zdolności do wykrywania i śledzenia pocisków moździerzowych z wyznaczaniem współrzędnych punktów ich wystrzału i uderzenia);
• radary okrętowe i brzegowe dla potrzeb Marynarki Wojennej.

System automatycznej armaty AG-35 na podwoziu Jelcz – model 3D

Ciekawym rozwiązaniem przedstawionym przez PIT RADWAR w czasie MSPO 2023 jest artyleryjski moduł wieżowy kalibru 35 mm zamontowany na podwoziu JELCZ. Ma być on przeznaczony nie tylko do zwalczania celów powietrznych (w tym dronów), ale również nieopancerzonych i lekko opancerzonych celów lądowych i nawodnych, wykorzystując różne typy amunicji.

Na tym samym podwoziu można również zamontować techniczny system obserwacji (radar śledzący, głowicę optoelektroniczną i radar wczesnego wykrywania), dostarczający dane do zintegrowanego systemu kierowania ogniem. Efektorami kompleksu mogą być dwie armaty kalibru 35 mm z amunicją programowalną i podkalibrową, opcjonalnie uzupełnione przez rakiety przeciwlotnicze krótkiego zasięgu (Piorun lub Piorun 2).

W ten sposób zostanie stworzony kompleks mogący stać się ważnym elementem systemu obrony przeciwlotniczej VSHORAD. Tym bardziej, że adekwatnie do stawianych wymagań można tworzyć różne konfiguracje zestawu – w tym wyposażone w elementu niekinetycznej neutralizacji dronów.

Jest to system o wysokiej mobilności, co w istotny sposób zwiększy możliwości ochrony jednostek wojskowych pozostających w ruchu, w tym wojsk pancernych i zmechanizowanych.

Okrętowy System Uzbrojenia OSU-35K

Podobnym rozwiązaniem choć już zastosowanym w praktyce w Siłach Zbrojnych RP jest zdalnie sterowany, stabilizowany Okrętowy System Uzbrojenia OSU-35K. W jego skład wchodzi automatyczna armata (AM-35) kalibru 35 mm, zintegrowana głowica obserwacyjno-śledząca (ZGS-35), blok systemu kierowania ogniem (BSKO) i rezerwowe stanowisko kierowania ogniem (RSKO). System ten służy do zwalczania zarówno celów powietrznych, jak i nawodnych.

OSU-35K po zamontowaniu na okręcie może bez problemu zintegrowany z okrętowym systemem walki CMS (Combat Management System). Ale AM-35 może również pracować w trybie autonomicznym z własną konsolą zdalnego sterowania.

Jest to rozwiązanie modułowe i skalowalne, dzięki czemu można je stosować na jednostkach pływających różnych klas. Cały kompleks waży zaledwie około 3300 kg, co wynika m.in. z szerokiego stosowania pokryć wykonanych w technologii włókien węgłowych. Armata ma szybkostrzelność na poziomie 550 strz./min a Badania Kwalifikacyjne potwierdziły możliwość zwalczania celów na odległości do 5500 m i pułapie do 3500 m (w zależności od użytej amunicji).

System dosyłania amunicji jest obustronny z wykorzystaniem dwóch torów taśmowych i zabezpieczających je magazynów zawierających 100 sztuk amunicji. Takie dwustronne zasilanie automatu KDA pozwala na dowolny dobór amunicji w zależności od sytuacji, w tym: podkalibrowej FAPDS-T i programowalnej ABM (przeznaczonej przede wszystkim do niszczenia niewielkich celów – np. dronów).

Przy czym pociski ABM są programowane bezkontaktowo, podczas przejścia przez urządzenie wylotowe zamontowane na końcu lufy. Pozwala to na kontrolowane rozcalanie pocisku w określonym momencie jego lotu (po zaprogramowanym czasie od momentu wystrzelenia). Podnosi to skuteczność zwalczania celów, w tym tych najmniejszych - dronów.

Tą skuteczność osiągnięto również poprzez zastosowanie opracowanego przez PIT-RADWAR wideotrakera SOWA. Zapewnia on skuteczne i niezawodne śledzenie wykrytych obiektów w trudnych i zróżnicowanych warunkach. Zaimplementowano w nim nową funkcjonalność wielokanałowego, automatycznego śledzenia obiektów. Pozwala to na ciągłe kontrolowanie celu bez konieczności wykonywania przez operatora przełączenia pomiędzy dostępnymi sensorami (kamerami).

Zautomatyzowane Stanowisko Dowodzenia ZENIT

Kolejnym rozwiązaniem prezentowanym przez PIT RADWAR na MSPO 2023 jest Zautomatyzowane Stanowisko Dowodzenia ZENIT-MP+ (ZSD ZENIT-MP+). Jest to rozwiązanie przeznaczone do realizacji zadań dowodzenia i kierowania walką pododdziału ZRA PILICA+, wyposażonego w: zestaw PILICA, ZDPSR BYSTRA, wyrzutnie iLAUNCHER z rakietami CAMM i CAMM-ER, pojazdy amunicyjne PA-2 oraz system antydronowy.

PIT RADWAR podkreśla, że „ZSD ZENIT-MP+ wykorzystuje standardy i rozwiązania w zakresie systemu łączności zastosowane w innych komponentach dowodzenia wojsk OPL (WD PILICA, KD WISŁA) oraz zabudowany jest na pojazdach wysokiej mobilności, tożsamych z pozyskiwanymi w ramach projektu WISŁA". W ten sposób zapewnia się współdziałania elementów składowych ZRA PILICA+ i wsparcie procesu dowodzenia i kierowania walką tych elementów, jak również współpracę ZRA PILICA+ z innymi elementami systemu dowodzenia SZ RP oraz NATO.

Zabezpieczono przy tym zdolność systemu do wymiany informacji niejawnych do klauzuli TAJNE/NATO SECRET włącznie i zaimplementowano protokoły wymiany informacji zgodnych ze standardami NATO i wykorzystywanymi w nadrzędnych i współpracujących elementach dowodzenia.

W skład systemu ZSD ZENIT-MP+ wchodzi przede wszystkim: pojazd ciężarowy, Kontener Dowodzenia (KD ZENIT-MP+), przyczepa jednoosiowa/dwuosiowa z generatorem (P-pa z GEN), maszt i systemy antenowe oraz środki maskowania. Sam Kontener Dowodzenia ZENIT-MP+ zawiera Przedział Operatorski z czterema stanowiskami pracy oraz Przedział Techniczny.