Czy doczekamy się spójnej strategii bezpieczeństwa narodowego?

W konferencji zorganizowanej przez Ambasadę Republiki Francuskiej w Warszawie wzięli udział min.: gen. dyw. Maurice de Langlois z Instytutu Badań Strategicznych Szkoły Wojskowej w Paryżu i gen. bryg. Andrzej Juszczak naczelnik Wydziału Strategii Bezpieczeństwa Narodowego, Departamentu Analiz Strategicznych BBN. Przedstawili oni zawartość „Białych Ksiąg”, które opracowano w tym roku w Polsce i we Francji i jednocześnie dokonali oceny ich zawartości.

Zwrócono przy tym uwagę zarówno na tezy wspólne w obu dokumentach (np. na ocenę zewnętrznych zagrożeń) jak i na najważniejsze różnice pomiędzy nimi (np. znaczenie dokumentu w odniesieniu do działań w dziedzinie bezpieczeństwa).

Polska Biała Księga

Portal Defence24.pl prawdopodobnie jako jeden niewielu mediów w Polsce dokonał oceny Białej Księgi opublikowanej 24 maja br. przez Biuro Bezpieczeństwa Narodowego. Świadczy to jak niewielkie znaczenie przywiązano do tego dokumentu, nie analizując dokładnie jego zawartości. Biała Księga została bowiem potraktowana jako zestaw niezobowiązujących wskazówek i od momentu jej opublikowania nikt się nią nie podpierał przy podejmowaniu jakiś strategicznych decyzji.

Ocenę tą potwierdził również gen. Juszczak, który bardzo wyraźnie w swoim wystąpieniu zaznaczył, że tezy zwarte w polskie Białej Księdze nie są zobowiązaniami (obligations) dla kogokolwiek ale jedynie rekomendacjami (recommendations). A jako rekomendacje są one najczęściej ignorowane przez poszczególnych ministrów, dla których ważniejszy jest budżet i inwestycje „medialne” niż mało widoczne na zewnątrz i nie dające od razu efektów, działania podnoszące nasze bezpieczeństwo.

Przykład tego mieliśmy już w tym roku, gdy pomimo wyraźnych wskazań w Białej Księdze, że:

„…Uwzględniając skalę potrzeb modernizacyjnych, niezbędne jest utrzymanie w perspektywie wieloletniej nakładów na obronę narodową w dotychczasowej wysokości 1,95 proc. PKB z roku poprzedniego, w tym przeznaczanie ok. 1/3 budżetu obronnego na modernizację techniczną Sił Zbrojnych RP…”

Już 4 miesiące później to ministerstwo Obrony Narodowej poniosło największe koszty szukania oszczędności przekazując do Ministerstwa Finansów ze swojego budżetu ponad 3,1 miliarda zł.

Biała Księga w krajach zachodnich

W krajach zachodnich Biała Księga jest uznawana za dokument analityczny, który ma przedstawić stan sił zbrojnych, potencjał obronny i ochronny danego państwa oraz określić jego główne kierunki strategiczne i założenia polityki obronnej. Francuzi zapytani w czasie konferencji, czy Biała Księga to tylko rekomendacje bardzo wyraźnie odpowiedzieli, że dla nich jest to przewodnik, a więc zestaw obowiązków. Porównywali ją nawet do swoistego rodzaju biblii podkreślając, że są tam zadania które nie tylko „należałoby”, ale „trzeba” wykonać w okresie do 2020- 2025 r.

Jest to więc wskaźnik, jak mają działać ludzie planujący wydatki na cele związane z bezpieczeństwem i zawarte tam zadania nie są zmienianie bez względu na opcje polityczne reprezentowane w danym momencie w rządzie, czy parlamencie. Dlatego min. we francuskiej Białej Księdze umieszczono cyfry dotyczące najważniejszych programów modernizacyjnych w armii francuskiej oraz liczebność sił utrzymywanych w gotowości do działań ekspedycyjnych.

Jaka będzie przyszła polska Biała Księga?

Polska Biała Księga nie zawiera zadań, a jedynie niezobowiązujące wskazówki, co potwierdził przedstawiciel BBN gen. Juszczak. Kiedy spytaliśmy się go, gdzie można znaleźć „obligations” wskazał nam w pierwszej kolejności na: „Strategię Bezpieczeństwa Narodowego”, której nowa wersja według niego ma zostać wydana prawdopodobnie jeszcze w tym roku i na „Polityczno- Strategiczną Dyrektywę Obronną Rzeczypospolitej Polskiej”.

Niestety pierwszy dokument nie zawiera żadnych konkretnych wskazań, bo trudno nazwać konkretami informację: „Transformacja sił zbrojnych będzie obejmować przede wszystkim konieczna wymianę uzbrojenia i wyposażenia oraz reorganizacje struktur, zwiększającą gotowość do działania i mobilność wojsk.”

Nie jest też dla wszystkich przewodnikiem „Polityczno- Strategiczna Dyrektywa Obronna Rzeczypospolitej Polskiej”, ponieważ jest to wydawnictwo niejawne, a więc niedostępne dla zwykłych obywateli chcących wiedzieć, na co są i będą planowane pieniądze z ich podatków.

Gen. Juszczak przypomniał, że w 2012 r. zakończono opracowanie „Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego”, natomiast prace nad nowym takim dokumentem mają się zacząć w ciągu najbliższych dwóch lat, czyli maksymalnie w 2015 r. Później prawdopodobnie zostanie opracowana nowa „Biała Księga”, która według niego gen. Juszczaka nie będzie taka sama jak obecna.

Na czym jednak te zmiany będą polegały przekonamy się najwcześniej za trzy lata. Jest jednak mało prawdopodobne, by następne takie dokumenty zawierały obowiązkowe wytyczne, ponieważ wymagałoby to ponadpartyjnego porozumienia, co na obecnym poziomie prowadzenia polskiej polityki jest mało prawdopodobne.